Gen Z và cơn sốt “thử thách không mua sắm”

Ngày đăng: 03/02/25

Trên mạng xã hội TikTok đã làm sống lại một xu hướng mang tên thử thách không mua sắm. Xuất phát như một phản ứng chống lại chủ nghĩa tiêu dùng quá mức, vốn được mạng xã hội thúc đẩy mạnh mẽ, thử thách này đã thu hút nhiều người tham gia trong những năm gần đây.

Năm 2024, ngoài những vấn đề như chiến tranh và xung đột chính trị, có lẽ nhiều người sẽ còn nhớ đến rằng năm 2024 là một năm mà mọi thứ trở nên quá đắt đỏ, đặc biệt với cư dân ở các thành phố lớn. Tiền thuê nhà tăng cao, mức sống đắt đỏ, và nhu cầu tiêu dùng không ngừng tăng đã trở thành tâm điểm của các cuộc thảo luận xã hội. Nổi bật trong số đó là những câu chuyện về cuộc sống của các sinh viên đến từ các tỉnh bên ngoài – những người buộc phải chấp nhận sống trong những căn hộ tồi tàn với giá thuê cắt cổ để theo học tại ngôi trường đại học mơ ước. Đồng thời, sự gia tăng giá cả (nhưng không đi kèm với chất lượng) của các mặt hàng thời trang cũng khiến dư luận bức xúc.

Dường như ở bất cứ đâu – từ Milan, London, Paris đến New York – người ta đều bàn tán về tiền bạc và chi phí sinh hoạt đắt đỏ. Trước tình hình này, TikTok đã làm sống lại một xu hướng từng được thế hệ trẻ khám phá: thử thách không mua sắm. Xuất phát như một phản ứng chống lại chủ nghĩa tiêu dùng quá mức, vốn được mạng xã hội thúc đẩy mạnh mẽ, thử thách này đã thu hút nhiều người tham gia trong những năm gần đây.

Nguyên tắc của thử thách này khá đơn giản: không sử dụng thẻ tín dụng. Thời gian thực hiện có thể linh hoạt tùy theo lựa chọn của mỗi người – từ một tháng, bốn mươi ngày, đến thậm chí một năm. Với nhiều người, đây là cách thú vị để tiết kiệm và tái khám phá phong cách cá nhân bằng những món đồ đã có sẵn trong tủ quần áo. Tuy nhiên, một số người còn quyết liệt hơn khi áp dụng thử thách này vào cả việc ăn uống, tự giới hạn bản thân chỉ sử dụng những thực phẩm đã có trong tủ đựng đồ cho đến khi chúng cạn kiệt.

Năm ngoái, hàng loạt bê bối trong lĩnh vực tiếp thị hợp tác với Influencer, cùng với sự mệt mỏi của người tiêu dùng khi phải đối mặt với các bài đăng được tài trợ tràn lan trên trang For You, đã mở đường cho sự trỗi dậy của De-influencing. Xu hướng này ra đời nhằm nhấn mạnh rằng, trong cuộc sống, con người không cần quá nhiều thứ để cảm thấy hạnh phúc.

Tiếp nối tinh thần của De-influencing, mùa không mua sắm đã đẩy ý tưởng này lên một tầm cao mới. Với mục tiêu chống lại sự tiêu dùng quá mức, phong trào này thu hút ngày càng nhiều người tham gia, đặc biệt trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và tiền thuê nhà không ngừng leo thang. Theo thống kê, chỉ trong tháng qua, hơn 3.000 video TikTok gắn thẻ #nobuy đã được đăng tải, với mức tăng trưởng ấn tượng 270% từ dịp Giáng sinh đến cuối năm 2024.

No-buy 2025: So you want to try a year without shopping? | Dazed
‘No-buy challenge’ đã nổi lên như một hiện tượng vào năm 2024 và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt ở năm 2025

Điều đáng chú ý là hầu hết những người tham gia thử thách này trên mạng xã hội đều gặp phải một vấn đề chung: chi tiêu quá đà cho các sản phẩm làm đẹp và thời trang. Khi tìm kiếm các từ khóa như “mùa không mua sắm” hoặc “thử thách không mua sắm,” người dùng sẽ thấy hàng loạt hình ảnh về đồ trang điểm, giày dép và quần áo đi kèm với những lời tự sự về thói quen mua sắm không kiểm soát. Đáng chú ý hơn, nhiều bài viết còn phản ánh tình trạng nhận được quá nhiều gói hàng PR – một thực trạng phổ biến trong giới sáng tạo nội dung.

Một trong những mẹo phổ biến nhất được chia sẻ trên mạng xã hội để thực hiện thử thách không mua sắm là nhìn lại các khoản chi tiêu trước đây và phân tích cẩn thận những khoản nào có thể tránh được. Hai ví dụ điển hình thường được nhắc đến là dịch vụ giao đồ ăn và việc sử dụng Uber. Đồng thời, đặt ra các mục tiêu thực tế cũng là điều quan trọng. Mặc dù ý tưởng cố gắng không chi tiêu quá một euro mỗi tháng trong suốt năm 2025 có thể nghe hấp dẫn, nhưng cần nhớ rằng thử thách này nên hướng đến sự phát triển cá nhân thay vì tạo ra áp lực dẫn đến kiệt sức.

Is fast fashion overconsumption making you unhappy?
Không khó để bắt gặp nhiều người đau đầu vì những bộ quần áo chỉ mặc được đúng có 1 lần hoặc thậm chí là chưa từng mặc

Đối với các tín đồ thời trang sở hữu tủ đồ đã chật kín, thử thách này là cơ hội tuyệt vời để làm mới phong cách cá nhân và hiểu rõ hơn về những món đồ thực sự hữu ích và những món không cần thiết. Nhiều nhà sáng tạo nội dung trên mạng xã hội đã thử nghiệm xu hướng này và chia sẻ rằng việc chỉ sử dụng những gì sẵn có tại nhà đã kích thích sự sáng tạo của họ. Thay vì chạy theo xu hướng mua sắm mới, họ được khuyến khích sáng tạo những diện mạo độc đáo từ các món đồ yêu thích trong tủ quần áo, thậm chí tận dụng những món đồ có nhãn mác còn nguyên mà trước đây họ đã lãng quên.

Thử thách này thực sự thú vị, miễn là nó không khiến bạn phải từ bỏ những niềm vui trong cuộc sống, chẳng hạn như đi chơi cùng bạn bè. Nhưng điều quan trọng bạn phải nhớ là duy trì sự cân bằng, để thử thách trở thành một hành trình khám phá bản thân, chứ không phải một rào cản ngăn bạn tận hưởng cuộc sống.

Thực hiện: Mỹ Tâm