Những gì còn lại của steampunk?
Ngày đăng: 11/11/22
Từ John Galliano tới Elena Velez, từ điện ảnh cho tới văn học.
“Điều gì sẽ xảy ra nếu phong cách thời trang lấy cảm hứng từ punk, goth và đinh tán đều cùng xuất hiện ở thời đại Victoria?” – đó chính là steampunk – phong cách thời trang không hề có quy tắc nhất định, với những items gợi nhớ như: corsets, mũ hình trụ, dây lưng có bao da nhét súng, những chiếc chân váy vapor mơ mộng, áo cướp biển…
Steampunk – Thuật ngữ này ban đầu là một dòng nhỏ của tiểu thuyết khoa học viễn tưởng và được lấy cảm hứng từ giai đoạn cách mạng công nghiệp tại Anh vào thời nữ hoàng Victoria. Bối cảnh của steampunk thường là thời hoàng kim của máy hơi nước (trong quá khứ hoặc một tương lai nào đó khi máy hơi nước trở nên hưng thịnh và thay thế các loại máy móc hiện đại ngày nay), tại nước Anh hoặc miền viễn Tây nước Mỹ. Nền tảng của steampunk được cho là các tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của Jule Vernes, Philip Pullman, Stephen Hunt và China Miéville,…
Từ một thể loại tiểu thuyết, steampunk đã phát triển thành một nền văn hóa nho nhỏ và thu hút không ít tín đồ. Phong cách Steampunk có nhiều ý nghĩa khác nhau đối với mỗi cá nhân khác nhau. Đối với một số người đó là thời trang, phong cách, là cá tính riêng. Với một số khác đó lại là nghệ thuật, là thiết kế hay thậm chí là một lối sống hoàn toàn. Và nếu có lúc bắt gặp một người đàn ông mặc áo đuôi tôm và đội mũ quả dưa (bowler hat), đeo kính phi công hoặc một người phụ nữ trong bộ váy cổ điển với khuôn mặt đeo khuyên và một chiếc kính viễn vọng bằng đồng trên tay, đó chính là steampunk. Có thể hơi phô trương, nhưng các nhà thiết kế phần lớn đã lấy cảm hứng từ nền văn hoá phụ này để tô vẽ nên chất liệu sáng tạo cho bộ sưu tập của họ. Từ những thiết kế của John Galliano cho BST thời trang Haute Couture năm 2010 của Dior đến phong cách nữ quyền hậu tận thế trong bộ sưu tập Xuân Hè 2023 của Elena Velez, từ David Bowie đến Ian Dury, và thậm chí cả điện ảnh, âm nhạc và văn học, phong cách Steampunk vẫn tiếp tục tạo ra một sự thế giới đầy mê hoặc.
Các nhân vật chủ đề trong văn học thế kỷ 19 là nhà thám hiểm, binh lính, lãnh chúa, nữ bá tước và gái mại dâm – nhưng với một chút punk, một chút vằn vện, một chút đen tối, với những chi tiết phụ như dây thừng, kiểu tóc mohawk, khuyên tai, váy lót với phong cách Gothic quý tộc hoặc Gothic Lolita.
Năm 2005, Kate Lambert, được biết đến với cái tên ‘Kato’, đã thành lập công ty thời trang Steampunk đầu tiên – Steampunk Couture, pha trộn từ phong cách thời Victoria, cyberpunk, thổ dân, cũng như khoa học viễn tưởng và shabby chic. Một trong số những nhà thiết kế đầu tiên sử dụng hình ảnh khoa học viễn tưởng thời Victoria, và đưa một trong những nền văn hoá phụ quan trọng của những năm 1910 trở nên thịnh hành là Jean-Paul Gaultier – người đề xuất kết hợp phong cách cướp biển với tone màu đất cho bộ sưu tập Xuân Hè 2008. Và tới năm 2012, ông đã tạo ra bộ vest nam với phần vạt áo đuôi tôm, kết hợp cùng chiếc mũ hình trụ mang phong cách đặc trưng của nhà ảo thuật gia David Copperfield.
Năm 2003, Alexander McQueen trình làng bộ sưu tập với bốt da màu nâu sẫm, áo khoác và áo sơ mi bằng da, kết hợp với thắt lưng đai. Năm 2006, Domenico Dolce và Stefano Gabbana – bộ đôi nhà thiết kế tạo dựng nên đế chế Dolce & Gabbana đã tạo nên những bộ cánh mang phong cách steampunk, được hiểu theo nghĩa của họ, với chiếc áo suit hai hàng cúc, quần cạp cao.
Ngày nay, các thứ còn sót lại của Steampunk ngày càng hiếm. Gần đây nhất, chúng ta nhìn thấy ở những chiếc áo sơ mi gợi nhớ đến hình ảnh chàng cướp biển của Peter Do, những chiếc áo kiểu bondage, những chiếc váy đuôi tôm xếp tầng của Elena Velez, hoặc tác phẩm draping tạo ra bởi Ludovic de Saint Sernin, những chân váy bồng bềnh và mang hơi hướng cổ tích của Vaquera, thời trang couture phong cách Tây Ban Nha của Dior – Maria Grazia Chiuri.
Sự hồi sinh của phong cách Y2K khiến Gen Z nhìn lại tất cả các phong cách đã thống trị hàng thiên niên kỷ và cả thập kỷ tiếp theo, từ Balletcore đến Indie Sleeze, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi một trong những xu hướng phụ đã từng bị lãng quên trong lịch sử thời trang lại có thể trở lại vinh quang với 460 triệu lượt xem trên TikTok. Nhưng, như Dazed chỉ ra, nếu trong phim ảnh, Steampunk đã trở thành một thể loại theo đúng nghĩa của nó, một nhánh của khoa học viễn tưởng với tác phẩm cụ thể như bộ phim Mutant Chronicles, Wild Wild West, The Legend of Extra Extra Men, Thống soái bầu trời (Sky Captain and the World of tomorrow) trong phim hoạt hình Atlantis, Steamboy, Avril and the False World,… Thì trong văn hoá thường ngày, phong cách Steampunk thường chỉ nhìn thấy ở các cặp vợ chồng trung niên tại thị trấn vô danh của Anh và những người hâm mộ của Doctor Who, có lẽ bởi vì họ dám mặc, vì không phải ai cũng cảm thấy thoải mái khi mặc áo đuôi tôm và cầm ống nhòm bằng đồng, hoặc ít nhất là không ở nơi công cộng.
Thực hiện: Heidi Trương
Theo NSS Magazine
