Có phải Haute Couture năm 2023 chỉ đơn thuần là những trò khiêu khích trên mạng xã hội? 

Ngày đăng: 03/02/23

Từ Schiaparelli đến Chanel, Haute Couture Xuân Hè 2023 chính là mùa mà các nhà thiết kế đặt ra câu hỏi làm thế nào để loại hình nghệ thuật này tồn tại trong thời đại khủng hoảng chi phí sinh hoạt cũng như hàng loạt khủng hoảng khác?

Mặc dù về mặt kỹ thuật, Haute Couture là minh chứng cho sự hoàn hảo, đẳng cấp và xa xỉ của thời trang, hay những gợi ý hoàn hảo cho các diện mạo hào nhoáng trên thảm đỏ của ngôi sao, Haute Couture đang đối mặt với một số câu hỏi hóc búa. Khoan bàn luận đến những vấn đề nan giải mà Haute Couture đối mặt, chúng ta hãy tìm hiểu lại thế giới hoàn mỹ này là gì và mục đích của thời trang Haute Couture thật sự là gì? Như đã được biết từ các trang mạng hay chỉ là những lời truyền miệng, Haute Couture là đỉnh cao thiêng liêng của quả cầu may mặc. Đó là thứ mà John Galliano luôn mô tả là “nước hoa” của một nhà mốt thời trang, nhưng phải là dạng tinh khiết nhất chứ không phải là một loại eau de toilette đã pha loãng. Haute Couture cũng chẳng cần túi xách hoặc logo để thể hiện cái tôi hay để thuyết phục khách hàng mua sắm. Đó là thời trang thô sơ, không bị kiềm chế bởi các ràng buộc về tính thương mại, mục tiêu bán hàng hoặc thậm chí là túi tiền của người mua. 

Vì là biểu trưng cho sự hoàn mỹ của thời trang, Haute Couture luôn được giới thiệu tại những nơi, địa điểm riêng tư, sang trọng và hoành tráng nhất. Vì đều là những thiết kế được chế tác tinh xảo nên những show diễn Haute Couture của các nhà mốt ngày trước chỉ được trình làng trước một lượng khách mời nhất định, đa số là tầng lớp thượng lưu – những người sẵn sàng chi tiền cho những thiết kế không-có-cái-thứ-hai. Cũng chính vì sự độc nhất vô nhị này những thiết kế Haute Couture còn khiến khách hàng của chúng khao khát chiếm hữu. Nói cách khác, những sàn diễn Haute Couture ngày trước là nơi thường lui tới của những người giàu có cũng như là nơi ao ước được tham dự của nhiều người yêu thời trang, thay vì như hiện nay. Khi các buổi trình diễn, tuần lễ Haute Couture ở Paris ngày càng mở rộng quy mô hơn, phô trương hơn, chào đón nhiều khách mời hơn, nhiều người nổi tiếng tham dự hơn và nhiều đám đông la hét bên ngoài hơn – điều đó đã đặt ra một câu hỏi thú vị – Vào thời điểm môi trường đang đối mặt với nhiều thảm họa, song song đó nhu cầu về thời trang rộng hơn, cũng như cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong lịch sử đang đến gần hơn với chúng ta, vậy mục đích của việc trưng bày loại trang phục xa hoa bậc nhất thế giới này là gì?

Vào thời điểm môi trường đang đối mặt với nhiều thảm họa, song song đó nhu cầu về thời trang rộng hơn, cũng như cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong lịch sử đang đến gần hơn với chúng ta, vậy mục đích của việc trưng bày loại trang phục xa hoa bậc nhất thế giới này là gì?

Xét cho cùng, đường băng của Haute Couture tựa như một chuyến tham quan các xưởng thiết kế mà tại đây người xem có thể tận mắt chiêm ngưỡng được quá trình chế tác của các nghệ nhân làm nghề. Đó cũng là nơi để các nhà thiết kế phô diễn tài năng của mình, cho làng mốt chiêm ngưỡng những gì tốt nhất của họ với những màn trình diễn hoa mỹ tràn ngập những dấu ấn thiết kế được tạo ra trong các xưởng may giỏi nhất thế giới từ quần áo đến các sợi dây chuyền nhỏ nhắn nhưng được điêu khắc và mài dũa tỉ mỉ trong suốt hàng nghìn đồng hồ.

Haute Couture còn là nơi để các người làm thời trang thử nghiệm với nhiều kỹ thuật may đo mới mẻ – phát triển các cách khâu, thêu và tạo chất liệu mới. Đó cũng là lúc chúng ta nhìn rõ và tập trung nhất lợi ích của sự sáng tạo và sự khéo léo trong thời trang. Nếu chỉ được quảng bá như dòng RTW thì các tín đồ chắc chắn không thể thấy và hiểu được những giá trị mà nhà thiết kế khắc họa trên trang phục. 

Trang phục Haute Couture hoàn toàn được làm thủ công bởi những người thợ thủ công có tay nghề cao vì thế chỉ được trưng bày trong những triển lãm thời trang hay kho lưu trữ của thương hiệu, thay vì được sản xuất và mặc đại trà như dòng sản phẩm khác. Nghe có vẻ hơi lỗi thời nhưng đó là một ý tưởng rất hiện đại, ít nhất là một liều thuốc giải độc cho tốc độ sản xuất nhanh chóng mặt của ngành công nghiệp thời trang, thậm chí chúng ta có thể cho rằng đây là một giải pháp cứu sống lấy trái đất khỏi các vấn đề ô nhiễm.

Mặc dù đã kết thúc nhưng không thể phủ nhận được độ nóng và sức hút của Haute Couture mùa Xuân Hè 2023 vừa qua khi những khoảnh khắc từ giây phút xuất hiện của khách mời đến những sàn diễn nổi bật trên sàn diễn thuộc khuôn khổ vẫn đang là những chủ đề nóng bỏng được bàn luận rôm rả trên các nền tảng mạng xã hội. Tạm thời quên đi chiếc đầu sư tử đến từ thế giới siêu thực của Schiaparelli được Kylie Jenner diện gây tranh cãi, hay làn da đá quý của Doja Cat hoặc những đôi giày cao gót dính lời nguyền của Valentino,… Haute Couture mùa giải năm nay có lẽ vượt xa hơn những trò khiêu khích trên mạng xã hội. Cùng Style Republik chiêm ngưỡng lại những bộ sưu tập Couture nổi bật vừa qua nhé!

Schiaparelli 

Schiaparelli có lẽ chính là một minh chứng rõ ràng cho việc biến sàn diễn Haute Couture trở thành một phòng thí nghiệm. Từ khi chính thức tiếp quản kho di sản đồ sộ của một trong những nhà mốt Haute Couture nổi tiếng nhất thế giới, với tư duy thời trang của người trẻ Daniel Roseberry xem các buổi trình làng bộ sưu tập Couture mới của thương hiệu như một nền tảng để thử nghiệm thực thụ, một loại hình nghệ thuật có thể khiêu khích như các nghệ thuật đương đại hoặc nhạc rock ‘n’ roll. Có lẽ thật vui khi biết rằng đến tận ngày nay, thời trang Haute Couture vẫn còn có khả năng khiêu khích và thậm chí là khiến làng mốt phẫn nộ, Schiaparelli Couture Spring 2023 vừa qua là một ví dụ điển hình. Ba chiếc đầu hổ – báo đốm – sói giả được làm bằng nhựa thông và foaming được đính kết trên những chiếc váy đã tạo nên cuộc bùng nổ trên mạng xã hội với hàng loạt bài viết, video khen ngợi, thán phục và cả phản đối. 

Ngoài ra, Schiaparelli Couture mùa giải này còn khiến giới mộ điệu bất ngờ khi đường băng không còn quá nhiều màu đen, sắc vàng đồng, những đường cắt khoét táo bạo không tưởng hay hiệu ứng đánh lừa thị giác trompe l’oeil như thông thường mà đẩy mạnh tính cao trào của chủ nghĩa siêu thực với những món đồ nhân tạo y như thật. Không tập trung quá nhiều phom dáng độc đáo, nhà mốt lần này xoáy sâu vào những kỹ thuật may đo, chẳng hạn như những chiếc váy nhung dài, uốn lượn được vẽ thủ công để có lớp hoàn thiện óng ánh, tạo nên màn biến hóa màu sắc tùy theo góc nhìn của người xem. Schiaparelli Couture Xuân Hè 2023 còn đem đến những bộ tuxedo nam tính được phóng đại kích thước, đường cắt may.

Dù gây shock với hàng loạt điều mới lạ, nhưng đường băng của nhà mốt mùa này vẫn khiến người xem kinh ngạc với tay nghề của các nghệ nhân như những làn sóng xà cừ, gỗ chanh, hay hàng mảnh da nhỏ bọc thành hàng, và cả các kiệt tác bằng thiếc, đồng đầy ngoạn mục được đánh bóng bằng tay trong suốt bốn tháng. Quay lại chủ đề về chuyến du hành của Dante đến Hỏa Ngục, Daniel bị ấn tượng bởi chủ đề lặp đi lặp lại của cuốn sách về sự nghi ngờ trong quá trình sáng tạo và nhiệm vụ của một nhà thiết kế là chấp nhận rủi ro. Và đúng như thế, khi các thiết kế trong Schiaparelli Couture Xuân Hè 2023 được ra mắt, có lẽ nhà thiết kế cũng phải chuẩn bị tinh thần đối mặt với loạt rủi ro. Daniel từng chia sẻ về show diễn “Khi sợ hãi có nghĩa là đến lúc bạn cần phải làm một điều gì đó thật mới mẻ, thậm chí có thể là gây sốc”. 

Dior 

Có lẽ những đường băng Couture những mùa gần đây của Dior dần trở nên nhàm chán, ít quyết liệt và không còn quá nhiều điều để khiêu khích người xem cũng như mạng xã hội bằng sự độc đáo trên phom dáng hay các chiêu trò trình diễn nhưng nếu chiêm nghiệm kỹ lưỡng lại những giá trị bên trong của các bộ sưu tập Couture làng mốt có thể ngộ được ra nhiều điều thú vị như cách chúng ta thưởng thức Haute Couture – Maria Grazia đã khiêu khích các định kiến quy cũ về giới bằng cách mà bà tôn thờ phụ nữ bằng thời trang. Cụ thể ở sàn diễn Couture gần đây nhất của nhà mốt, Maria Grazia Chiuri đã coi Josephine Baker là “nàng thơ” mới thổi hồn nghệ thuật vào các thiết kế quần áo của mình. Josephine Baker là người phụ nữ da màu đầu tiên được công nhận là một biểu tượng văn hóa, một nghệ sĩ biểu diễn, với những đóng góp trong Kháng chiến Pháp cô còn được chính phủ Pháp phong là anh hùng dân tộc vào năm 2021. 

Maria Grazia chia sẻ “Josephine hiểu được sức mạnh của thời trang và cách nó phá vỡ các quy tắc. Bắt đầu với một quán rượu ở Paris – nơi đại diện cho phụ nữ Da đen ở Châu Âu, sự thay đổi trong trang phục của cô chính là tấm gương phản ánh rõ nhất sự biến động cuộc sống – từ không có tiếng nói đến trở nên quyền lực và tự quyết hơn. Và quần áo chính là phương tiện giúp cô phá vỡ các rào cản.”

Không xoáy sâu và khai thác bộ trang phục Folies Bergère khét tiếng đã định hình nên hình ảnh của Josephine (mặc dù có một vài chiếc váy tua rua đính cườm, lắc lư theo chuyển động lấp lánh) – Maria thay vào đó tập trung vào vô số kiểu dáng váy mà Josephine đã từng mặc ngoài quán rượu. Mặc dù ít được ghi nhận là người đã phá vỡ các rào cản giới tính, NTK phát hiện ra rằng Josephine còn yêu thích diện những âu phục dành cho nam giới, giống như Marlene Dietrich. Trong thời gian hoạt động tích cực trong phong trào Dân quyền, Josephine thường mặc quân phục và chiếc áo khoác màu xám của Dior như một điểm đáng tự hào, điều này có lẽ đã tạo nên sự tự hào cho bộ vest xám hai hàng khuy trên đường băng. Chất liệu nhung nhàu nát và sa tanh nhàu ám chỉ cảm giác chuyển động của những vũ công, trong khi những chiếc váy sa tanh mặc bên ngoài áo lót và nội y ám chỉ những khoảnh khắc riêng tư trong phòng thay đồ của những nghệ sĩ biểu diễn. Một chiếc áo choàng bằng lông vũ, một chiếc váy lamé lấp lánh và đôi khi lớp lưới trong suốt còn ám chỉ tính cách hướng ngoại của Josephine trên sân khấu. 

Chanel 

Giống như Dior, dường như các sàn diễn gần đây của nhà mốt Chanel đã không còn xa hoa và sáng tạo ngoạn mục như trước. Sau những đường băng được tinh giản tối đa, show diễn Couture Spring 2023 tại một nhà thi đấu thể thao bình thường của trường học với nền sàn bê tông trong khi khách mời ngồi trên những chiếc ghế nhựa trong khán đài thông thường, có phải là minh chứng cụ thể cho cách đối phó của Haute Couture trong thời đại Khủng hoảng chi phí sinh hoạt? 

Không táo bạo như hình dáng của những tác phẩm động vật điêu khắc khổng lồ bằng bìa cứng và ván ép nhưng có lẽ chất liệu và trình độ chế tác mà Virginie Viard đem vào các thiết kế Couture chất lượng hơn bao hết. Chanel Couture Spring 2023 mang đến một tinh thần thời trang vui tươi được thể hiện từ những tác phẩm điêu khắc tựa các món đồ chơi trẻ em được phóng đại đến ý tưởng từ đồng phục diễu hành của phụ nữ. Bộ sưu tập tràn ngập những chiếc nơ và mũ đội đầu của ảo thuật gia, bộ suit bằng vải tuýt kiểu Mod-ish với váy ra-ra và quần short boxy, áo choàng bằng vải sa tanh ringmaster, áo khoác tuxedo có đuôi, váy lót, và váy khoác ngoài. Nhiều trong số những vẻ ngoài này còn được tô điểm một cách tinh tế với nhiều dấu ấn từ các loài động vật như mèo con, chó corgis, thỏ, chim én và chim én. Virginie mang đến cảm giác đơn giản với những thước vải tuýt Chanel được viết tắt gọn gàng và sự lãng mạn đơn giản của những chiếc váy ren dài thướt tha. Xét cho cùng, Chanel và Virginie đã chứng minh rằng thời trang không phải là những kẻ lập dị trong rạp xiếc mà đôi khi những bộ quần áo chỉn chu, gắn liền với vẻ đẹp thanh lịch của cuộc sống thường nhật. 

Armani Privé

Với sự góp mặt tích cực trên hàng loạt thảm đỏ đình đám, Giorgo Armani là một gương mặt nổi tiếng, một tay lão luyện rất truyền thống trong thế giới Haute Couture từ trước cho đến nay. Ông ấy có lẽ là một trong những nhà thiết kế cuối cùng còn sót lại gắn bó và thể hiện được bản chất thuần túy của Haute Couture xa xỉ. Qua từng mùa, Armani khám phá vô số câu chuyện khác biệt. Mùa này, đó chính là sự khai thác họa tiết harlequin nổi tiếng – mô-típ hình thoi gắn liền với mọi thứ, từ Carnivals đến Pierrot. Từ đó, nhà thiết kế đã đem vô số thiết kế mang đậm tinh thần của những chú hề như những chiếc đầm liền dài, dáng suông chạy dọc cơ thể, những mạng lưới hình thoi, họa tiết rực rỡ màu sắc, và cả cổ áo tròn đặc trưng,…Có lẽ Armani Couture Spring 2023 đã khiến người xem bất ngờ khi nữ tính ít hơn, dạ hội ít hơn và quyến rũ cũng ít hơn. 

Jean Paul Gaultier

Mỗi chúng ta sẽ có một khoảnh khắc nào đó phải lòng thời trang cũng như ngã vào bẫy mê hoặc của Haute Couture. Và ở mùa này, khoảnh khắc đó có lẽ chính là bộ sưu tập độc nhất của Haider Ackermann tại Jean Paul Gaultier. Sắc nét và súc tích một cách nghiêm túc, đó là một bộ sưu tập thể hiện được trọn vẹn định nghĩa Haute Couture là gì. Jean Paul Gaultier Couture Xuân Hè 2023 được cắt nghĩa như sau: gọn gàng và không có một đường khâu nào lạc chỗ, to bản trên các hình bóng điêu khắc, sân khấu không phô trương, gợi cảm nhưng cũng kín đáo thanh lịch, nghiêm túc đồng thời cũng tôn vinh niềm vui và sự thoải mái khi mặc quần áo. Đó còn là một sự tôn kính dành cho những nhà thiết kế thời trang vĩ đại của thế kỷ 20 – Cristobal Balenciaga, Madame Grès, Thierry Mugler, và tất nhiên, không thể thiếu Jean Paul Gaultier – từ một nhà thiết kế hiện là người khách mời thứ tư được mời tham dự giải thích di sản của Gaultier. 

Trọng tâm của bộ sưu tập chính là trình độ, kỹ thuật may đo. Những chiếc áo khoác quân đội sắc nhọn, áo khoác có họa tiết cực kỳ ấn tượng và áo choàng phom kén dài đều được mặc với quần dài. Show diễn gây ấn tượng với màn trở lại của các thiết kế trong kho lưu trữ của Gaultier với một diện mạo hoàn toàn mới có những chiếc váy điêu khắc nếp gấp thành những khối Delphic, một chiếc váy khoác ngoài với lớp lót sa tanh màu vàng chanh và xanh ngọc tương phản lộ ra một cách gợi cảm qua đường cắt hở lưng, một chiếc áo cánh và quần dài màu đen siêu sang trọng, cũng như một chiếc áo khoác nam bằng vàng lấp lánh với hàng ngàn chiếc ghim như thể những sợi lông vũ. Bên cạnh đó, bộ sưu tập đã có nhiều tuxedo hơn, nhiều vệt voan trong suốt hơn và những dải lông vũ thưa thớt, cũng như những chiếc áo choàng ngoằn ngoèo hơn với những dải Möbius phức tạp uốn lượn quanh cơ thể.

Tất cả là minh chứng cho kỹ năng và tài năng của Haider – một nhà thiết kế có thể kích thích và thu hút khán giả và dường như là cả Internet. Show diễn của Haider sau một khoảng thời gian vắng bóng quả là một cảnh tượng đáng xem, một lời nhắc nhở rằng Haute Couture vẫn là một thế giới nhiều người ao ước và tầm quan trọng của nó trong bối cảnh thời trang đương đại. Thế giới có thể đang thay đổi nhưng, như Haider đã chỉ ra, Haute Couture vẫn luôn khiến chúng ta phải lòng và khao khát chạm đến. 

Valentino 

Mặc dù thế giới của Club Kids với những sắc màu rực rỡ nhất là một vũ trụ xa lạ, cách biệt thế giới hoàn mỹ của những quý cô mặc đồ Haute Couture, tận hưởng cuộc sống trên những chiếc siêu du thuyền và trong những tiệm salon mạ vàng của Louis XV, nhưng nếu chiêm ngưỡng bộ sưu tập Couture mới của Valentino chúng ta sẽ nhận ra nhiều điểm chung. Theo Pierpaolo Piccioli của Valentino, quần áo chính là thứ thay đổi chúng ta cũng như thời trang là bản nhận diện của mọi người. Sẽ ra sao nếu những cô gái hầm hố thay đổi phong cách cho những quý cô sang trọng? Có phải họ cũng sẽ giống nhau không? Với tựa đề Valentino Le Club Couture, Valentino Couture Spring 2023 là sự lột xác của vẻ ngoài hầm hố và lấp lánh từ Blitz Kids và New Romantics của London – những người đã làm mờ giới tính, sự phân biệt xã hội và các thể loại thời trang trong thập niên 80, nhóm người không giống bất kỳ nhóm cú đêm nào khác. Tại đây, họ sẽ khiến chúng ta bất ngờ với một diện mạo hoàn toàn khác, sang trọng, điệu đà và sành điệu hơn bao giờ hết. 

Show diễn tràn ngập những giai điệu opera về màu sắc, âm lượng và sự hoành tráng – tinh thần phóng khoáng từ sàn nhảy đẫm mồ hôi của những Club Kids đó đã được đánh bóng và nâng lên tầm cao mới. Trong khi trước đây, thế giới Haute Couture của anh ấy luôn đặc trưng bằng sự hoành tráng và vẻ đẹp trang nghiêm đĩnh đạc. Sự lột xác này còn cho làng mốt thấy sự tự tin và thoải mái của ông ấy tại Valentino rằng nhà thiết kế có thể làm rung chuyển mọi thứ bằng một phong cách Couture trẻ trung hơn và cứng rắn hơn. 

Valentino Couture Spring 2023 có lẽ là bộ sưu tập lớn nhất từ trước đến nay của nhà mốt khi bao gồm 89 diện mạo riêng lẻ với sự ấn tượng riêng biệt từ quần legging neon sáng màu và găng tay opera là điểm nhấn cho những chiếc váy ngắn dễ cháy, quần leotard sa tanh, áo trong suốt, ngực trần và đường viền cổ sâu với nhiều màu sắc cầu vồng. Tất nhiên, có những chiếc váy sa tanh diềm xếp nếp đẹp đẽ, cũng như rất nhiều họa tiết chấm bi nhảy múa, lụa sọc, nơ khổng lồ và những quả bóng phồng dường như để gật đầu với công việc của Christian Lacroix. Ngoài những thiết kế đặc biệt dành cho nữ giới, bộ sưu tập lần này còn có nhiều cơ hội để trang phục nam giới tỏa sáng. 

Thực hiện Huỳnh Trân

Theo i-D Vice