Haruki Murakami: “Sách của tôi luôn bị chỉ trích, tôi thì không quan tâm lắm”

Ngày đăng: 27/11/24

Dành cho những “con mọt” yêu văn Haruki Murakami, The City and Its Uncertain Walls đã chính thức ra mắt với “đồng đọc” quốc tế, hứa hẹn sớm lên kệ Việt Nam.

Haruki Murakami, tiểu thuyết gia và dịch giả lừng danh người Nhật Bản, là một trong những tác giả đương đại được biết đến rộng rãi nhất thế giới. Các tác phẩm của ông đã được dịch ra hơn 50 ngôn ngữ, đưa tên tuổi Murakami vượt xa biên giới nước Nhật. Không chỉ gắn bó với tiểu thuyết, ông còn viết truyện ngắn, nonfiction và chuyển ngữ nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng.

Sáng tác của Murakami nổi bật với lối kể chuyện độc đáo, tồn tại ở ranh giới mong manh giữa hiện thực và hư cấu, pha trộn yếu tố trinh thám và viễn tưởng, tạo nên một thế giới kỳ ảo, đầy mê hoặc nhưng cũng khó nắm bắt. Chính sự độc đáo này khiến văn chương của ông không ít lần nhận chỉ trích. Nhưng, ông chẳng mấy bận tâm.

Nhân dịp cuốn tiểu thuyết mới nhất The City and Its Uncertain Walls ra mắt độc giả quốc tế ngày 23/11, tờ The Guardian đã thực hiện một buổi phỏng vấn thú vị với Murakami. Dưới đây là bài viết được dịch lại bởi Style-Republik. Mời bạn đọc cùng khám phá và chờ đón tác phẩm sớm có mặt tại Việt Nam!

The City and Its Uncertain Walls dựa trên một truyện mà ông đã viết vào năm 1980. Tại sao ông lại mang tác phẩm đến với độc giả vào lúc này?

Đây là tác phẩm duy nhất tôi từng viết mà không được tái bản dưới dạng sách. Nói cách khác, câu chuyện chưa thỏa mãn được tôi. Dù chủ đề này khá quan trọng nhưng kỹ năng viết của tôi lúc đó chưa đủ để thể hiện trọn vẹn chúng theo cách tôi muốn. Vì vậy tôi chờ đợi đến khi chín muồi để viết lại hoàn toàn câu chuyện.

Nhưng trong khoảng thời gian đó, những công việc tôi muốn thực hiện khác đã cuốn tôi đi nên chưa thể bắt đầu. Bẵng 40 năm trôi qua (như chớp mắt, thường là thế) và tôi đã 70. Vì vậy, tôi nghĩ đã đến lúc bắt tay vào công việc còn dang dở là hoàn thành tác phẩm này, vì tôi không còn nhiều thời gian nữa. Đồng thời trách nhiệm của một tiểu thuyết gia đã trào dâng mãnh liệt trong tôi.

Ông đã viết cuốn sách này trong thời gian phong tỏa và hiếm khi rời khỏi nhà. Điều đó có ảnh hưởng đến tông điệu hay cốt truyện của tác phẩm không?

Dĩ nhiên, khi viết cuốn tiểu thuyết này, tôi cần một không gian yên tĩnh và thời gian suy ngẫm. Hình ảnh thị trấn được bao quanh bởi những bức tường cũng là một ẩn dụ cho tình trạng phong tỏa toàn cầu.Sự cô lập đến tuyệt vọng và sự đồng cảm đến ấm áp có thể cùng tồn tại không? Đó là một trong những chủ đề chính của tiểu thuyết này và là một bước tiến lớn so với bản gốc.

Tác phẩm khiến một số độc giả Nhật Bản cảm thấy bối rối. Số khác lại cho rằng những yếu tố kỳ lạ và siêu thực là một trong những điểm thú vị nhất trong tiểu thuyết của ông. Ông thường thích để lại những câu hỏi bỏ ngỏ cho độc giả, phải không?

Tôi nghĩ một tiểu thuyết xuất sắc sẽ luôn hướng đến việc đặt ra những câu hỏi hấp dẫn, nhưng không nhất thiết phải có câu trả lời rõ ràng. Tôi muốn khi đọc xong sách của mình độc giả sẽ đọng lại nhiều suy ngẫm như: những kết thúc nào có thể xảy ra ở đây? Tôi thường để lại một vài gợi ý trong mỗi câu chuyện để người đọc tự tìm câu trả lời. Điều tôi mong muốn là độc giả sẽ nhặt những gợi ý này và tự đưa ra kết thúc của riêng mình.

Việc tạo nên nhân vật như người kể chuyện trong The City…, Toru trong Biên Niên Ký Chim Vặn Dây Cót, hay Kafka trong Kafka Bên Bờ Biển đã thể hiện bản thân ông ở mức độ nào?

Các nhân vật chính ở ngôi thứ nhất trong tiểu thuyết không hẳn là con người thật của tôi, mà là những phiên bản mà tôi có thể đã trở thành. Việc khám phá những khả năng đó thật thú vị, bởi không có nhiều cơ hội để trở thành ai đó khác ngoài chính mình.

Trong số nhiều nhà văn viết bằng tiếng Anh mà ông đã dịch sang tiếng Nhật, bao gồm Salinger, Fitzgerald, Chandler, Carver và Capote, tác giả nào ông yêu thích nhất?

Tôi đều chịu ảnh hưởng bởi mỗi tác giả này. Tôi luôn cuốn hút bởi phong cách viết rực rỡ, sáng chói của Fitzgerald và Capote, mặc dù nó hoàn toàn khác với phong cách của tôi. Cá nhân tôi rất yêu thích phong cách của Chandler.

Cảnh quan văn học Nhật Bản đã thay đổi như thế nào kể từ khi ông bắt đầu viết và xuất bản hơn 40 năm trước? Ông có cảm thấy mình là một phần của cảnh quan đó hay đứng ngoài nó?

Tôi nghĩ rằng các cây viết trẻ ngày nay đã gạt bỏ những ý niệm sáo rỗng kiểu như “đây là những gì cấu thành văn học” và viết tiểu thuyết tự do, linh hoạt hơn. Tôi thực sự hoan nghênh điều đó. Còn với mình, tôi vẫn tiếp tục như mình vốn là và không thể nói rõ mối quan hệ của mình với những thay đổi trong cảnh quan văn học đó như thế nào.

Các nhân vật chính ở ngôi thứ nhất trong tiểu thuyết không hẳn là con người thật của tôi, mà là những phiên bản mà tôi có thể đã trở thành. Việc khám phá những khả năng đó thật thú vị, bởi không có nhiều cơ hội để trở thành ai đó khác ngoài chính mình.

Ông đã nhận thấy những thay đổi gì ở độc giả của mình, cả ở Nhật Bản lẫn quốc tế? Và việc viết có trở nên dễ hơn hay khó hơn theo thời gian?

Cả ở Nhật Bản lẫn nước ngoài, có vẻ như số độc giả của tôi trên toàn thế giới đang tiếp tục tăng và con số đó thường khiến tôi kinh ngạc. Ở Lào, tôi được một độc giả Thái Lan dừng lại chào hỏi, khi ở Dresden thì một bạn đọc từ Albania và Tokyo là người Indonesia. Tôi thường cảm thấy mình không có thực nữa mà đã trở thành một nhân vật hư cấu nào đó…

Tuy nhiên điều đó không làm cho việc viết tiểu thuyết trở nên dễ dàng hơn hay khó khăn hơn. Tôi cảm thấy biết ơn vì có rất nhiều người, với con số mà tôi chưa bao giờ hình dung trước, đã đọc sách của tôi. Không phải ai cũng may mắn như tôi.

Tiểu thuyết Nhật Bản hiện chiếm một phần tư số lượng tiểu thuyết dịch bán ra tại Anh. Theo ông, tại sao nó lại có sức hút rộng rãi đến vậy?

Tôi không biết rằng tiểu thuyết Nhật Bản lại phổ biến ở Anh đến thế. Lý do là gì nhỉ? Tôi cũng không rõ. Có lẽ bạn có thể giải đáp giúp tôi – tôi rất muốn biết điều đó.

Nền kinh tế Nhật Bản hiện không mấy khả quan và tôi nghĩ việc các sản phẩm văn hóa có thể đóng góp một phần nào đó là điều tốt. Tuy nhiên, nếu đưa tác phẩm văn học đi xuất khẩu thì không đóng góp được nhiều, đúng không?

Lời phê bình của Mieko Kawakami về cách ông xây dựng các nhân vật nữ được đưa ra vào năm 2017 có ảnh hưởng gì đến cách ông viết về họ sau này không?

Sách của tôi nhận được rất nhiều phê bình trong những năm qua đến mức tôi không thể nhớ rõ bối cảnh của những lời phê bình đó. Và tôi cũng không chú ý lắm đến chúng.

Mieko là người bạn thân và là phụ nữ rất thông minh, vì vậy tôi chắc chắn rằng bất kỳ lời phê bình nào cô ấy đưa ra đều rất chính xác. Nhưng thật lòng mà nói, tôi không nhớ chính xác cô ấy đã phê bình điều gì. Nhân tiện nói về phụ nữ và các tác phẩm của tôi, độc giả của tôi được chia khá đều giữa nam và nữ, điều này khiến tôi rất vui.

Thực hiện: Lenna

Theo: The Guardian