Sinh viên thiết kế thời trang (Phần 2): Hướng đi mới trong ngành sẽ như thế nào?
Ngày đăng: 06/12/24
Trong phần 1, chúng ta đã cùng tìm hiểu về thực trạng dư thừa sinh viên thiết kế thời trang và thiếu hụt các vị trí việc làm phù hợp. Chúng ta cũng đã khám phá những giải pháp tiềm năng, bao gồm tập trung vào các công việc hậu trường, thay đổi cách nhìn nhận về nghề nghiệp trong ngành, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, và mở rộng cơ hội việc làm cho các nhà thiết kế.
Tuy nhiên, con đường phát triển sự nghiệp của một nhà thiết kế không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng. Trong phần 2 này, chúng ta sẽ cùng đào sâu vào những góc khuất của nghề và tìm hiểu những hướng đi mới dành cho các bạn trẻ đam mê thời trang.
Góc khuất trong con đường sự nghiệp của NTK
Tuy nhiên, nhiều nhà thiết kế vẫn lựa chọn gắn bó với công việc thiết kế và mong muốn có sự thay đổi trong hệ thống tuyển dụng và phát triển nghề nghiệp hiện tại. Con đường truyền thống để có được một vị trí thiết kế trong các thương hiệu lớn thường rất khép kín và thiên vị.
Các thương hiệu này thường hợp tác chặt chẽ với các trường đào tạo thời trang danh tiếng, tài trợ các dự án, học bổng, và “săn đầu người” tại các buổi trình diễn tốt nghiệp. Điều này khiến những người không có điều kiện tiếp cận với các cơ hội này gặp rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm, và củng cố thêm sự bất bình đẳng trong quá trình tuyển dụng ở các vị trí cấp cao.
Cơ hội thăng tiến cũng là một vấn đề nan giải. Chỉ 27% những người được hỏi, những người đã từng làm việc trong các thương hiệu thời trang, cho rằng có con đường thăng tiến rõ ràng. Một người chia sẻ: “Tôi chỉ có thể thăng chức khi có người khác nghỉ việc.” Một người khác cho biết: “Có rất ít vị trí cấp cao, vì vậy bạn sẽ bị mắc kẹt ở vị trí nhà thiết kế.” Chính vì những khó khăn này, nhiều người đã quyết định rời bỏ công việc trong các thương hiệu. Hơn nữa, nhiều thương hiệu đang gặp khó khăn về tài chính, dẫn đến việc cắt giảm nhân sự và ngân sách.
Việc nhiều studio thiết kế có tỷ lệ nhân viên nghỉ việc cao cho thấy đang có những vấn đề bất ổn trong môi trường làm việc. Theo những người tham gia khảo sát, áp lực công việc trong ngành thời trang với guồng quay sản xuất và tiêu thụ quá mức có thể ảnh hưởng tiêu cực đến động lực làm việc và sự phát triển của các nhà thiết kế.
Một người chia sẻ rằng studio của họ thường xuyên thiếu nhân sự do nhiều người nghỉ việc, khiến các nhân viên mới không có người hướng dẫn và thiếu sự hỗ trợ từ cấp trên. Nhiều người được tuyển dụng theo hợp đồng ngắn hạn, khiến họ không có cơ hội được đào tạo bài bản và không đủ thời gian để thăng tiến.
“Việc thay đổi lãnh đạo liên tục khiến chiến lược thương hiệu cũng thay đổi theo, đây chính là rào cản lớn cho sự thăng tiến”, một người tham gia khảo sát cho biết. “Bạn bắt đầu với một mục tiêu, nhưng rồi mọi thứ thay đổi hoàn toàn. Công việc của bạn có thể bị loại bỏ, hoặc bạn bị chuyển sang một vị trí khác, buộc phải học hỏi lại từ đầu.” Những người dám lên tiếng chống lại văn hóa làm việc quá sức trong ngành thời trang thậm chí còn có nguy cơ bị mất cơ hội thăng tiến. Một người khác chia sẻ rằng: “Cân bằng giữa cuộc sống cá nhân và công việc cũng có thể ảnh hưởng đến tốc độ thăng tiến.”
Trong một số trường hợp, sự sùng bái vai trò của “nhà thiết kế ngôi sao” đã tạo ra những trải nghiệm tiêu cực cho các nhà thiết kế trẻ. Có người cho biết họ bị chính giám đốc sáng tạo của mình đối xử tệ bạc, trong khi vẫn bị yêu cầu phải cống hiến hết mình 24/7 cho công việc. Vì e ngại uy quyền của giám đốc sáng tạo, bộ phận nhân sự, ban quản lý và giới truyền thông đã nhắm mắt làm ngơ trước những hành vi sai trái này. Điều này khiến nhiều nhà thiết kế chán nản và nghỉ việc.
Một người chia sẻ rằng họ đã chuyển sang làm việc tự do vì không thể chịu đựng “sự bắt nạt và những hành vi tồi tệ” tại nơi làm việc. “Có quá nhiều vấn đề nhưng không ai dám lên tiếng. Sau trải nghiệm này, tôi sẽ không bao giờ làm việc toàn thời gian với tư cách nhà thiết kế nữa”, họ viết.
Thiết kế nội bộ có thể bị hạn chế. Một người trả lời khảo sát cho biết: “Những người đứng đầu sáng tạo không bao giờ cho phép bất kỳ nhà thiết kế nào sử dụng quyền tự do sáng tạo của họ. Các chuyên gia cấp cao khó có thể tin tưởng và giao quyền sở hữu tác phẩm cho các thành viên trong nhóm cấp thấp hơn,” một người khác cho biết.
Hướng đi mới cho sinh viên thiết kế thời trang
Một số người đề xuất rằng các nhà thiết kế thời trang nên thành lập công đoàn để bảo vệ quyền lợi của mình, xây dựng “một cơ quan pháp lý đảm bảo môi trường làm việc công bằng, không áp đặt lao động và có con đường thăng tiến rõ ràng ở các cấp bậc kinh nghiệm, chức vụ và bậc lương”.
Một người đã liệt kê những vấn đề cụ thể mà công đoàn có thể giúp đỡ giải quyết, bao gồm: “Giảm thiểu chính trị nội bộ, cải thiện hệ thống làm việc, giảm căng thẳng, điều chỉnh lịch trình làm việc hợp lý hơn, tăng lương, và tạo điều kiện làm việc tại nhà.”
Vào mùa hè năm 2023, một nhóm stylist nổi tiếng ở Anh đã thành lập một chi nhánh thuộc Bectu – công đoàn ngành truyền thông và sáng tạo của nước này. Chi nhánh này sau đó đã mở rộng để chào đón tất cả những người làm việc trong lĩnh vực thời trang, bao gồm cả các nhà thiết kế. Mặc dù các phong trào tương tự trên thế giới còn hạn chế, nhưng mô hình này cho thấy tính khả thi của việc thành lập công đoàn trong ngành thời trang và kế hoạch chi tiết đã được thiết lập.
Mặc dù làm việc trong một thương hiệu lớn có thể gặp nhiều áp lực, nhưng nhiều nhà thiết kế vẫn e ngại việc tự thành lập thương hiệu riêng. Kuryshchuk, người sáng lập 1 Granary, khuyên các nhà thiết kế đừng nên đánh giá thấp những lợi thế khi làm việc nội bộ. “Khi bạn tự kinh doanh, bạn phải làm việc trong một studio nhỏ hẹp, thiếu thốn nguyên liệu, không có đội ngũ hỗ trợ, không có nhà máy sản xuất, không có vải cao cấp, và thời gian cũng rất eo hẹp. Trong khi đó, khi làm việc cho một thương hiệu lớn, bạn có xưởng may tốt nhất, nguồn lực dồi dào, và tự do sáng tạo không giới hạn. Chẳng phải đó là một môi trường lý tưởng hơn sao?”, Kuryshchuk nhận định.
Tuy nhiên, một số người tham gia khảo sát lại cho rằng việc tự kinh doanh là cách để vượt qua những hạn chế trong việc phát triển sự nghiệp khi làm việc nội bộ. Kuryshchuk cho biết: “Nhiều nhà thiết kế quyết định tự tạo dựng thương hiệu ngay sau khi tốt nghiệp là bởi vì họ không xin được việc làm.” Theo khảo sát, hơn một nửa số người được hỏi (51%) quan tâm đến việc khởi nghiệp với thương hiệu riêng. Tỷ lệ này còn cao hơn ở nhóm nhà thiết kế trẻ: 60% những người dưới 35 tuổi và 72% những người đang làm thực tập sinh hoặc ở vị trí nhân viên cấp thấp mong muốn tự thành lập thương hiệu.
Những người tham gia khảo sát đã đưa ra nhiều đề xuất để cải thiện điều kiện làm việc cho các nhà thiết kế. Họ cho rằng các nhà thiết kế nên được tham gia các khóa học ngắn hạn để cập nhật kiến thức và kỹ năng trong suốt sự nghiệp, đồng thời tiếp cận nhiều hơn với các chương trình đào tạo về thời trang bền vững.
Bên cạnh đó, họ cũng đề xuất mô hình sử dụng đại diện (agent) cho các nhà thiết kế tự do hoặc độc lập. Các đại diện này sẽ giúp nhà thiết kế tìm kiếm cơ hội việc làm, đàm phán hợp đồng và bảo vệ quyền lợi, tương tự như cách các đại diện làm việc với diễn viên hoặc người mẫu. (Theo khảo sát, 27% người trả lời là nhà thiết kế tự do.)
Một số người còn mong muốn các thương hiệu cởi mở hơn trong việc tuyển dụng những ứng viên ít kinh nghiệm cho các vị trí cấp thấp. Điều này sẽ giúp nhiều người có cơ hội tham gia vào ngành thời trang và tạo nên một ngành công nghiệp đa dạng và bình đẳng hơn.
Ngành công nghiệp thời trang luôn vận động và thay đổi không ngừng. Sinh viên thiết kế thời trang cần chủ động thích ứng với những biến chuyển này, không ngừng học hỏi và trau dồi kỹ năng để có thể phát triển sự nghiệp một cách bền vững. Bên cạnh đó, sự thay đổi từ chính các thương hiệu và các trường đào tạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một ngành công nghiệp thời trang công bằng, bền vững và đa dạng hơn.
Thực hiện: Linh J.
Theo Vogue Business
