Tạm biệt 2010s – Một thập kỷ của văn hóa Upcycle

Ngày đăng: 01/11/19

Chúng ta đang bước qua thập niên thứ hai của thế kỷ 21, vài người vẫn nhớ về sự cố Y2k (một sự cố máy tính đầu năm 2000), tuy nhiên một thế hệ mới đang dần hồi sinh những xu hướng của quá khứ, biến nó trở nên thú vị và đậm chất riêng. “Upcycling” chúng ta tạm định nghĩa là “mang một ‘cuộc đời mới’ đến cho những thứ xưa cũ”. Đó là những gì đã chiếm lĩnh suốt thập kỉ qua. 

Sải bước trong những outfit thường ngày, ta dần quên đi những suy nghĩ, giống như ta đang ở trên một cỗ máy thới gian. Áo crop top với họa tiết rồng uốn lượn, áo khoác chần bông, quần ống loe, họa tiết rằn ri, dây xích bản lớn, choker… Và không chỉ có nhiêu đó, ngoài quần áo ta vẫn còn những thứ đồ như máy ảnh dùng một lần, máy chơi nhạc vinyl, cái radio kiểu cũ và thậm chí là cả băng cát-sét còn tồn tại đến ngày nay. Những gì của những năm 90 hay và đầu thế kỷ 20, thời kì đã qua ấy đã để lại những dấu ấn đậm nét và tái sinh trong vài những năm gần đây.

Các đứa trẻ đang lớn, Gen Z ngày nay đã nắm bắt và chuyển hóa những xu hướng của các thập niên trước thành của riêng mình, đặc biệt là phong cách Grunge. Tuy nhiên, tính nguyên bản của chúng, đã ra sao trước sự chuyển hóa đó trong thập kỷ này?

Trong khi ở mỗi thời đều có những thứ đối lập nhau, thì những năm 2010 dường như lại rất khác biệt khi có rất nhiều người bàn tán và quan tâm đến duy nhất một “phong cách hoài cổ”, đến nỗi Millennial được coi như là một “thế hệ chuộng hoài cổ”, thậm chí Vogue cũng đã gọi nó là xu hướng lớn nhất năm 2018.

Văn hóa phát triển thành xu hướng theo một chu kỳ nhất định, nhưng đối với 10 năm của 2010 thì điều này có lẽ không còn đúng nữa khi mà ta không còn được thấy nhiều những “cái chất” riêng của nó. Những chàng trai, cô gái sành điệu nhất trên TikTok cũng vẫn khiến ta dễ dàng liên tưởng đến ngày trước, với những mái đầu nhuộm chải ngược, những cái vòng choker.

Những chàng trai, cô gái sành điệu nhất trên TikTok cũng vẫn khiến ta dễ dàng liên tưởng đến ngày trước, với những mái đầu nhuộm chải ngược, những cái vòng choker.

Đặt thời trang sang một bên, 10 năm qua chính là kỷ nguyên của “Nền văn hóa được xào nấu lại”, với sự gia tăng mạnh mẽ của những thứ được làm lại của các thập niên trước. Thực tế là gần như mỗi bộ phim bom tấn đạt doanh số cao đều được làm lại từ bản gốc, hoặc chí ít là nhượng quyền.

Xem đoạn giới thiệu phim của bất kỳ tháng nào trong năm cũng ít nhiều làm ta nghĩ đến những thứ đã từng thấy trước đây. Nhiều bản vẽ nhân vật được rút ra từ truyện tranh cũ, vũ trụ điện ảnh Marvel chỉ thật sự cất cánh thành công sau khi siêu bão Iron Man quét qua các sạp vé toàn thế giới. Hãng phim biết rằng cách tốt nhất để có được tiền của khán giả chính là đánh vào sở thích của các khán giả bảo thủ. Điều đó có nghĩa rằng các hãng phim cần nắm bắt tâm lý, làm mới và sang nhượng bản quyền các tác phẩm thời trước.

Nhưng vẫn có một vài trường hợp ngoại lệ như Hustlers và sự thành công hiếm hoi của số ít các chương trình TV như Fleabag, cho thấy một thực tại rằng ta không thể cứ sản xuất ồ ạt mà không quan tâm đến chất lượng những thứ khán giả yêu thích thời thập niên 90 hay những thứ hoài cổ, cái khán giả thích còn nhiều hơn thế, họ vẫn muốn những thứ nguyên gốc được tạo ra trong thời đại này.

Dường như chu vi của bánh xe xu hướng ngày càng bị thu hẹp. Một ví dụ tiêu biểu chính là sự tìm kiếm một nền văn hóa ngoài luồng. Thế giới chứng kiến cách thế hệ Z áp dụng phong cách Emo (một loại nhạc rock có lời hát tình cảm) sau khi Millennial từ bỏ nó.

Những xu hướng này cũng đã được mang vào dòng chảy văn hóa chính thống, với thanh thiếu niên diện mốt mắt mèo và tặng chokers để “remake” phong cách này một cách mới mẻ hơn. Các ban nhạc Emo giống như một phiên bản có vài điểm chung kỳ lạ với các ban nhạc trước đó mà ta thấy trên trang mạng Myspace vài chục năm trước.

Các nghệ sĩ sáng tạo hơn, như Lil Peep hay Lil Uzi Vert đã chia nhỏ phong cách này và hòa phối nó cùng rap và pop để tạo ra những dòng mới mẻ hơn. Một cuộc tranh cãi nổ ra khi những người lớn tuổi hơn hòa trong một vòng tròn được gọi là “Not real Emo” mặc cho nó thấm dẫm cảm xúc một bản thu âm của ban nhạc Taking Back Sunday. Như nhiều người vẫn thường nghĩ, cách các nghệ sĩ mới biến đổi một thể loại cũ là biểu hiện của sự thiếu nguyên bản, nhưng ngược lại, họ đã sử dụng internet để tạo chất mới và chia sẻ nó miễn phí đến mọi người.

Năm cuối cùng của thập kỉ đầu tiên thế kỉ 21, chúng ta hãy tạm biệt một thập kỷ của văn hóa Upcycle. Và có lẽ những gì mới mẻ hơn, độc bản sẽ bắt đầu ở năm tiếp theo…

Chuyển ngữ Hiếu Lê
Theo ID