Bong bóng sắp vỡ: Thị trường “song song” (thị trường xám) của hàng xa xỉ

Ngày đăng: 18/12/23

Bài báo là Cuộc điều tra về một bí mật có thể dẫn đến sự sụp đổ của ngành thời trang. Thị trường “song song” hay thị trường xám là tên gọi của thị trường ngầm mua đi bán lại các món đồ xa xỉ được nghiêm ngặt trong việc phân phối. Sự nghiêm ngặt và khan hàng khiến các mặt hàng dạng này là hàng hóa hấp dẫn giúp các nhân tố liên quan trong thị trường xám kiếm nhiều lợi nhuận.

Tháng 4 năm ngoái, khi trình bày kết quả hàng quý của mình trong cuộc họp video theo thông lệ với các nhà phân tích, các giám đốc điều hành hàng đầu của LVMH bày tỏ lo ngại về hiện tượng “daigou”, những người mua tư nhân nhập khẩu hàng hóa với số lượng lớn-nhỏ một cách gián tiếp để trốn thuế và bán lại qua các kênh không chính thức, lên các mức giá trái ngược với danh sách giá của thương hiệu và thúc đẩy cái gọi là thị trường xa xỉ xám. “Đối với hình ảnh thương hiệu, điều này thật tồi tệ”, Bernard Arnault nhận xét, “thật kinh khủng”. 

Nhưng thị trường xám này là gì? Nếu thị trường chợ đen liên quan đến hàng hóa bị đánh cắp, hàng giả hoặc không thể truy xuất nguồn gốc, thì thị trường chợ xám giao dịch với hàng hóa được mua ở những khu vực mà phân phối xảy ra thông qua các cửa hàng bán lẻ trực tiếp hoặc đa thương hiệu.

Đồng thời, thương hiệu thời trang khan hiếm do sự phân phối độc quyền. Không phải ngẫu nhiên mà LVMH, cùng với Kering, Prada Group và những tập đoàn khác, “rất, rất cẩn thận trong hợp đồng với các nhà bán lẻ”, một người trong ngành giấu tên giải thích. “Một nghìn điều khoản quy định rằng hàng hóa chỉ được bán lẻ, chỉ tại cửa hàng hoặc chỉ thông qua trang web riêng của họ cho người tiêu dùng cuối cùng. Nhưng các tập đoàn bắt đầu tự bảo vệ mình chỉ vì trong quá khứ, tình hình đã tuột khỏi tầm tay họ”.

Thị trường song song hoặc thị trường xám (về mặt kỹ thuật được gọi là “song song”) là một bí mật mà “không ai nói đến”, như các nguồn thông tin khác tiết lộ, biểu hiện của “một hệ thống bị rò rỉ từ mọi phía” khiến tỷ suất lợi nhuận của các nhà bán lẻ ở mức cao, bất chấp cuộc khủng hoảng bán lẻ và giúp các thương hiệu ghi lại tỷ lệ tăng trưởng mạnh doanh số bán hàng bằng cách làm sai lệch hiệu suất thực tế của tất cả các bên liên quan.

“Thị trường song song” (thị trường xám) hình thành thế nào?

“Thị trường song song bắt nguồn từ những năm 1990 dành cho thị trường Nhật Bản,” người quản lý của một nhà bán lẻ giấu tên giải thích. “Người Nhật phát điên vì những thương hiệu Ý đã đóng cửa hoàn toàn trong những năm đó. Vì vậy, họ đến Ý và mua, mua, mua rồi bán lại chúng ở đất nước của họ thông qua nhiều kênh không chính thức khác nhau có thể là các cửa hàng vật lý, trang web hoặc thậm chí là mua sắm qua điện thoại trong một số trường hợp”.

Theo thời gian, thị trường đã phát triển từ những người mua cá nhân thành cả các công ty quản lý lượng hàng hóa khổng lồ và doanh thu hàng triệu USD. Lợi nhuận của những người bán cho người bán khác được tính bằng hàng chục triệu. Kênh bán từ Ý sang châu Á: “Từ đây, hàng hóa được chuyển đến Hồng Kông”, nguồn tin cho hay, “và từ Hồng Kông, ai mà biết được. Mọi thứ đều đổ về Trung Quốc, Hàn Quốc… ai biết còn đi đâu nữa”.

Một nhà bán lẻ khác nói về các tuyến đường đi khắp thế giới: “Trước Trung Quốc, đã có Nga. Có lẽ trong tương lai sẽ có Ấn Độ, trong khi hiện tại các nước “song song” đang tập trung vào Nam, Trung Mỹ và Nam Phi”.

Nhưng có phải tất cả các đơn hàng đều bắt đầu từ Ý? Thông thường là vậy. “Thị trường song song này là một hiện tượng thuần túy xuất phát từ Ý”, một trong những nhà bán lẻ được phỏng vấn đã giải thích. Có những người đề cập thêm thị trường như Đức và Canada; còn những người khác thì vẫn đổ lỗi cho Hoa Kỳ, nhưng tất cả đều đổ lỗi cho nền thương mại điện tử đa thương hiệu lớn, trong đó Farfetch dẫn đầu, mở ra một loạt vấn đề hoàn toàn mới cho họ.

Quay trở lại lãnh thổ Ý, một sự thật có lẽ gây sốc là thị trường song song duy trì sự sống của các cửa hàng dựa trên nền kinh tế ma mà nếu không có thì chúng thậm chí không thể tồn tại. “Một nền kinh tế sai lầm ở Ý”, theo định nghĩa của giám đốc sáng tạo của một thương hiệu có trụ sở tại Milan. “Lý do là, không giống như tất cả các quốc gia khác trên thế giới, sự hiện diện của nhiều cửa hàng đa thương hiệu: ở Ý, chúng tôi có ba hoặc bốn trăm cửa hàng. Tổng cộng doanh thu họ tạo ra 70% nhưng cũng chiếm 90% doanh thu của họ ở nước ngoài. Có những cửa hàng ở tỉnh lẻ có hóa đơn bán hàng bảy mươi, tám mươi triệu – bạn nghĩ ai sẽ mua tất cả số hàng hóa đó?” người khác nói.

Đối mặt với tình trạng này, các nhà bán lẻ nửa là đồng phạm, nửa bị ép buộc: “Ngân sách và dữ liệu được các thương hiệu cung cấp cho chúng tôi”, một nguồn tin giải thích, “công ty phải đạt được các mục tiêu và vì vậy chúng tôi cũng phải đáp ứng chúng. Hệ thống buộc bạn phải tăng doanh số gấp đôi, ngay cả khi bạn không muốn. Nhiều cửa hàng lịch sử của Ý phải duy trì doanh thu bảy mươi, tám mươi triệu. Giữ những con số đó là một môn thể thao Olympic”.

Một trò chơi mọi người đều chiến thắng

Theo các chuyên gia mà chúng tôi đã phỏng vấn, tất cả đều tuyên bố tham gia vào loại hình bán hàng này để đạt ít nhất 25% doanh thu của họ, toàn bộ hệ sinh thái bán lẻ đa thương hiệu của đất nước chỉ tồn tại nhờ vào các công ty nước ngoài cực kỳ giàu có gián tiếp mua để bán với mức tăng giá thuận lợi và không có thuế đáng kể.

Hàng hóa được bán là “80% phụ kiện, không phải quần áo. Thị trường song song hướng tới nơi bán phụ kiện và bán quần áo có logo”, một trong những nhà bán lẻ cho biết. Điều này loại trừ một loạt các thương hiệu đã có hệ thống phân phối ít nhiều rộng rãi hoặc nổi tiếng ở châu Âu nhưng vẫn còn ở vị trí ngách.

Ví dụ, một nhà thiết kế mới nổi khá nổi tiếng ở Milan cho biết cô ấy “Thực sự chưa bao giờ thấy trường hợp nào tương tự trên các sản phẩm của chúng tôi. Có một mùa mà một số cửa hàng làm chúng tôi ngạc nhiên, nhưng tôi không nghĩ nó thị trường song song thực sự diễn ra hoặc nó chỉ diễn ra ở mức rất không đáng kể”.

Các thương hiệu được thị trường song song nhắm tới luôn là những thương hiệu nổi tiếng nhất, thường có quy mô lớn, mang tính thương mại, có thể nhận biết ngay lập tức, mặc dù một nguồn tin khác nói với chúng tôi rằng “Ngay cả thị trường song song cũng đã phát triển rất nhiều; nó không chỉ tập trung vào những thương hiệu lớn đó nữa. Ví dụ, Hàn Quốc là thị trường nhạy cảm và chú ý hơn đến các thương hiệu độc lập, do đó có rất nhiều nhu cầu về các thương hiệu mới nổi hoặc nhiều thị trường ngách hơn”.

Tuy nhiên, những sản phẩm xa xỉ nhất, thuộc những thương hiệu được thèm muốn nhất trên thế giới, lại ít có sẵn trên thị trường chợ xám. Được phân phối thông qua mạng lưới bán lẻ của riêng thương hiệu, thông qua các cửa hàng cùng một thương hiệu và do đó không có sẵn thông qua các cửa hàng đa thương hiệu thực tế và trực tuyến, các sản phẩm của những thương hiệu này không được mua sỉ: bạn phải mua chúng với giá đầy đủ và sau đó bán lại chúng với mức lãi thường là 30%, khiến hoạt động giao dịch trái phép của họ ít sinh lời hơn.

Một trong những nguồn tin được phỏng vấn đang đề cập tới “bộ ba không thể tiếp cận”: “Chanel, Louis Vuitton và Hermès. Gần đây, ngay cả Dior cũng thắt chặt chính sách, rồi đến Prada, hãng luôn cẩn thận và chọn lọc nhất trong khâu phân phối”.

Tuy nhiên, thị trường có vòng đời theo chu kỳ: “Có những năm các thương hiệu giảm phân phối bán buôn, có những năm mọi người đều mở cửa. Rõ ràng, đó là điều thuận tiện cho các công ty, dù là hai mươi hay một trăm triệu. Họ không làm điều đó một cách trực tiếp; họ sử dụng kênh bán buôn. Và điều gì xảy ra trên kênh đó thì họ không biết”.

Một lợi thế khác được nhận thấy đối với các công ty là về doanh số bán hàng: “Thương hiệu ngày nay quan tâm đến việc phát triển, phải không?”, nguồn thông tin này cho hay. “Giá trên thị trường song song sẽ cho người ta thước đo mức độ thèm khát đối với một thương hiệu”.

Một trong những nhà bán lẻ quan trọng nhất được phỏng vấn cũng định nghĩa thị trường song song là “Một hoạt động lành mạnh, nếu chúng ta muốn gọi như vậy, miễn là nó được kiểm soát bởi các thương hiệu, nghĩa là khi nó chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ so với doanh thu của một thương hiệu lớn. Nó có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau: một số thực hiện trực tiếp, một số thực hiện thông qua các đối tác, một số thực hiện thông qua các nhà bán lẻ”.

Thị trường song song hoạt động thế nào?

Có hai cách để tham gia vào thị trường song song và cả hai đều xoay quanh nhân vật “người song song”, một người bán buôn thực hiện các giao dịch “thường xuyên nhưng không chính thức”. Phương pháp đầu tiên được gọi là đặt hàng trước, và phương pháp thứ hai là “daigou” thật. Trong trường hợp đầu tiên, “người song song” liên hệ với một trong những cửa hàng được ủy quyền của thương hiệu và tham gia vào đơn đặt hàng của thương hiệu đó với tư cách là một đối tác vô hình, mua hàng hóa trị giá vài triệu đô la, sau đó được mua theo giá Ý và đưa vào mạng lưới bán ngầm rộng lớn mà nơi đây sẽ đưa hàng đến bốn nơi trên thế giới.

Trong trường hợp thứ hai, của daigou, một đại diện đại lý duy nhất đến một cửa hàng “và có thể mua hàng hóa trị giá 50 nghìn Euro. Vì vậy, cửa hàng giảm giá cho anh ta hai mươi, ba mươi hoặc bốn mươi phần trăm và anh ta mang mọi thứ về nhà miễn thuế. Hãy nhớ rằng ở tất cả các thị trường ngoài Châu Âu, các thương hiệu áp dụng định giá địa lý cho giá bán lẻ, cao hơn trung bình 20% hoặc 30% tùy thuộc vào quốc gia và thị trường: một con số có tính đến khả năng chi tiêu địa phương, mức độ mong muốn của thương hiệu ở quốc gia đó mà còn cả thuế hải quan và thuế nhập khẩu. Các nhà điều hành thị trường xám mua hàng hóa của họ ở châu Âu, bán lại với mức chênh lệch trung bình là 20%, giúp tỷ suất lợi nhuận của họ tương đương với lợi nhuận của các nhà bán lẻ chính thức”.

Theo báo cáo của Re-Hub, daigou Trung Quốc, những con số này nghe có vẻ trừu tượng đối với những người nằm ngoài logic của thương mại bán lẻ, nhưng để đưa ra thước đo thực tế về thị trường ngầm này rộng lớn đến mức nào, thì theo báo cáo của Re-Hub, thị trường daigou Trung Quốc đã tăng trưởng 40% từ năm 2019 đến nay, đạt doanh thu ấn tượng 81 tỷ USD.

Một số người được phỏng vấn của cuộc điều tra này coi thị trường song song là một thứ gì đó đặc hữu (“Nó sẽ luôn tồn tại,” một người nói, “Ở đâu có phân phối độc quyền, ở đó có thị trường song song”).

Một trong số họ đổ lỗi cho các thương hiệu: “Đó là trách nhiệm của Giám đốc điều hành – người quyết định ngay từ đầu. Họ giảm tỷ suất lợi nhuận cho các thương hiệu lớn. Ai cũng muốn đến gần Chanel, trực tiếp phân phối, kiểm soát giá cả từ đầu đến cuối. Thương hiệu thời trang tăng tỷ suất lợi nhuận của mình ở mức phí mà nhiều doanh nghiệp bán lẻ cần bán với mức chênh lệch từ 2,5 trở lên. Nhưng các thương hiệu lớn tăng giá ở mức 1,9 hoặc 2 với sản phẩm bị hạn chế và phải nộp thuế VAT. Các công ty tăng giá và giảm tỷ suất lợi nhuận, các nhà bán lẻ không thu được lợi nhuận từ việc đó, để làm được vậy, nhà bán lẻ sẽ phải bán với tốc độ của một thợ làm bánh.” Tất cả đều mang sắc thái kỳ cục khi “CEO hoặc giám đốc thương mại đưa ra các thỏa thuận song song trực tiếp để kiểm soát giá cả ở cả hai thị trường”.

Nhưng nếu các nhà bán lẻ được phỏng vấn vui vẻ trò chuyện với phóng viên điều tra, thì những gì diễn ra trong văn phòng công ty sẽ được bảo vệ bằng sự im lặng sắt đá nhất. Một trong những người được phỏng vấn giải thích: “Quản lý tốt thị trường song song theo quan điểm thương mại, là quản lý chặt chẽ, giữ giá cao và không ảnh hưởng đến doanh số bán hàng chính thức của bạn”.

Tình hình đã đạt đến mức các trang web được mã hóa thậm chí còn được tạo ra để người mua có thể đặt hàng trực tuyến, biến nền kinh tế bán chìm của thị trường xám thành một loại hình thương mại điện tử. Nghịch lý thay, những người bán “song song” cũng đã tạo ra các trang web thương mại điện tử bán lẻ (được che khuất một cách thích hợp ở Ý, Pháp và Thụy Sĩ), những cái tên cũng đã được The New York Times công bố: Cettire, Baltini, Italist.

Chúc bạn may mắn khi xem trang chủ của họ; điều đó là không thể nếu bạn là người Ý. Nó có mọi thứ được tìm thấy trong các cửa hàng với mức giảm giá vài trăm euro. Cụ thể, Baltini hứa hẹn giảm giá tới 35% cho hơn 70.000 mặt hàng khác nhau, bao gồm túi Bottega Veneta, quần áo Marni, Gucci, Tom Ford và tất cả các thương hiệu có thể tưởng tượng được. Khi quan sát trang của Cettire, bạn nhận thấy một chiếc giày lười Gucci Jordaan, có giá 920 USD trên trang web chính thức của thương hiệu, được bán với giá 637 USD. Thật trớ trêu thay, chính những trang web này lại có một phần dành riêng cho việc bán hàng.

Sự sản sinh từ chủ nghĩa tư bản quá cố

“Sẽ luôn có những cái bóng phía sau”, là câu trả lời cuối cùng của một trong những người được phỏng vấn. Câu nói này có thể tổng kết lại những câu trả lời của tất cả nhân vật được phỏng vấn. Ở phía bên này của thị trường, sự hiểu biết của các nhà bán lẻ chỉ dừng lại ở việc giao hàng và tỷ suất lợi nhuận hàng triệu đô la giúp các cửa hàng luôn sáng đèn.

Và mặc dù xu hướng bình ổn giá cả, các điều khoản hợp đồng nghiêm ngặt và sự kiểm soát trên tổng thể mà các thương hiệu yêu cầu đối với hàng hóa của họ đã khiến thị trường xám rơi vào khủng hoảng tương đối, với tỷ suất lợi nhuận đã giảm đáng kể so với mười năm trước, việc xóa bỏ nó về cơ bản dường như là không thể.

Mỗi người được phỏng vấn có một câu trả lời khác nhau. Một trong số đó, như đã đề cập ở trên, cho rằng nguyên nhân là do việc san bằng các mục tiêu của công ty chỉ vì lợi nhuận đơn thuần: “Tài chính là tất cả. Các CEO chỉ muốn mang những con số về nhà; họ không quan tâm đến kết quả của chiến lược. Dù sao thì họ cũng sẽ rời đi sau hai hoặc ba năm”, đồng thời nói thêm rằng các quy trình lâu dài và sự cứng nhắc về mặt thương mại của “thực tế kỷ Jura” như thời trang cũng khuyến khích các thị trường mới nổi chuyển sang “song song” để tăng tốc hoạt động và có được hàng hóa.

Một thông tin khác chỉ ra một nguyên nhân tương tự nhưng lại có biểu hiện khác: “Hiện tại, có quá nhiều sản phẩm xung quanh”, nghĩa là các thương hiệu kỳ vọng sẽ bán được nhiều, nhưng tiêu chí phi thực tế này dẫn đến việc hình thành một lượng lớn hàng tồn kho cần được xử lý thông qua các kênh không chính thức nhưng có lợi nhuận mà không ai muốn nhắc đến.

“Hiện tại, các thương hiệu cần sản xuất ít hơn. Chúng ta gặp vấn đề về sản phẩm dư thừa và chính sách kinh doanh-bán hàng dư thừa. Muốn tránh thì phải loại bỏ hàng tồn, nên hôm nay nếu không giảm “thị trường song song và bán buôn” thì ta sẽ chẳng đi tới đâu cả. Bong bóng này sẽ vẫn còn và vỡ ra – nó đã bắt đầu rồi. Có những nhà bán lẻ toàn cầu hiện có hàng chục triệu hàng tồn kho; họ đang khóc, và họ phải bán”.

Đây có phải là lúc để cùng với Serge Latouche kêu gọi một sự thoái hóa hạnh phúc? Chắc chắn, bước đầu tiên sẽ là nói về nó, giải quyết vấn đề và tránh tiếp tục những thủ đoạn chỉ nhằm mục đích “tiếp tục trốn tránh giá cổ phiếu, cạnh tranh để có được nguồn tài chính lớn nhất, vì cái tôi tuyệt đối”. Tất cả đều là không khí, kẹo bông ngọt ngào, và một con số được viết trên màn hình. Tuy nhiên, một mối nghi ngờ xuất hiện: nếu ai đó không dừng bánh răng này, nó sẽ tự gãy. Và lúc đó sẽ không còn kẹo bông gòn nữa.

Chuyển ngữ: Linh J.

Nguồn: NSS MAGAZINE