Chăm sóc da có thể tồn tại tách biệt khỏi những lý tưởng làm đẹp có hại không?
Ngày đăng: 09/02/24
Trong một xã hội bị chi phối bởi sự bất bình đẳng, việc chăm sóc bản thân ngày càng trở thành “một chiến thuật phức tạp” – vậy làm cách nào để chúng ta chăm sóc làn da của mình mà không trở nên quá phụ thuộc bởi những lý tưởng làm đẹp độc hại?
Nếu bạn trò chuyện với mọi người về thói quen chăm sóc da hầu hết họ sẽ nói với bạn rằng họ tham gia chăm sóc da vì nhiều lý do, nhưng quan trọng nhất là vì muốn “chăm sóc bản thân”. Trong vài năm qua, “sức khỏe” là một trong những vấn đề văn hóa xã hội phổ biến nhất vì những lý do hiển nhiên như biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt tiếp tục diễn ra và dự đoán rằng nó sẽ là nguyên nhân khiến hàng ngàn người chết sớm hay đại dịch COVID-19 vẫn chưa kết thúc (theo báo cáo của Bộ Y tế, 20.000 người đã chết vì căn bệnh này ở Hoa Kỳ kể từ đầu tháng 10 và số người chết ở Palestine đã vượt quá 25.000).
Chúng ta đang sống trong một xã hội bị thống trị bởi sự bất bình đẳng và kết quả là cái chết ở khắp mọi nơi. Trong khi thế giới đang bùng nổ, sức khỏe, khả năng tự chăm sóc đã được thị trường “tiếp thị” như một hình thức tự bảo vệ thiết yếu. Từng là một triết lý chính trị đầy nhiệt huyết, việc chăm sóc bản thân giờ đây đã được “thu gọn” thành việc tiêu thụ các sản phẩm như bồn ngâm chân, nến thơm và tất nhiên là cả sản phẩm chăm sóc da.
Nỗi sợ hãi về tuổi già không phải là điều mới mẻ nhưng nó có tác động tiêu cực đến sức khỏe và hạnh phúc của chúng ta. Một nghiên cứu năm 2002 của Đại học Yale cho thấy suy nghĩ tiêu cực về tuổi già đã khiến tuổi thọ của con người giảm đi 7 năm rưỡi.
Các sản phẩm chăm sóc da được tiếp thị như những mặt hàng giúp cải thiện sự tự tin, giúp chúng ta giành quyền kiểm soát và về cơ bản mang lại cảm giác bình tĩnh trong cuộc sống. Tuy nhiên, không có gì đáng ngạc nhiên khi con người thường làm điều ngược lại. Vào năm 2020, Refinery29 đã báo cáo rằng chứng sợ gerascophobia, tức nỗi sợ hãi tột độ khi già đi đang gia tăng. Không có gì làm nổi bật điều này hơn các video TikTok lan truyền về những đứa trẻ khoảng 10 tuổi nhưng lại chia sẻ thói quen chăm sóc da của chúng bao gồm các sản phẩm chống lão hóa để ngăn ngừa sự xuất hiện của nếp nhăn. Nỗi sợ hãi về tuổi già không phải là điều mới mẻ nhưng nó có tác động tiêu cực đến sức khỏe và hạnh phúc của chúng ta. Một nghiên cứu năm 2002 của Đại học Yale cho thấy suy nghĩ tiêu cực về tuổi già đã khiến tuổi thọ của con người giảm đi 7 năm rưỡi. Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2020 cũng có phát hiện tương tự rằng phân biệt tuổi tác dẫn đến tình trạng sức khỏe tồi tệ hơn ở con người, bao gồm trầm cảm, một số tình trạng sức khỏe thể chất và tuổi thọ ngắn hơn bình thường.
Trong khi chăm sóc da được coi là một cách để “chăm sóc bản thân”, ngành chăm sóc da tiếp tục “củng cố” những nỗi sợ hãi phổ biến xung quanh sự lão hóa và ngoại hình của chúng ta khiến người tiêu dùng luôn rơi vào trạng thái lo lắng. Để thuyết phục chúng ta mua sản phẩm, trước tiên thương hiệu phải thuyết phục chúng ta rằng có một vấn đề cần giải quyết. Bao nhiêu axit glycolic sẽ được bán nếu chưa ai từng nghe đến cụm từ “lỗ chân lông to”? Bạn sẽ không cần mua retinol hoặc kem dưỡng ẩm, cấp ẩm nếu nếp nhăn hay da “khô” không phải là vấn đề. Trên thực tế, các loại da dầu, khô và bình thường được tạo ra cho mục đích tiếp thị, không phải bởi các chuyên gia y tế mà bởi người sáng lập thương hiệu Helena Rubinstein. Trong khi đó, chính công ty dao cạo râu Gillette đã tạo ra kỳ vọng văn hóa rằng phụ nữ phải cạo sạch lông trên cơ thể.
Nhiều người trong chúng ta biết rằng ngành làm đẹp (cụ thể là chăm sóc da) rất “xảo quyệt”, nhưng các kiến thức đôi khi có thể khiến chúng ta cảm thấy bối rối hơn là được trao quyền. Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể và tất nhiên chúng ta nên chăm sóc nó – nhưng làm thế nào để chúng ta làm điều đó mà không trở nên quá chú ý đến vẻ ngoài hoặc lo lắng về lão hóa?
Người sáng tạo nội dung làm đẹp Ankita Chaturvedi coi thói quen chăm sóc da là một trong những “nghi thức” quan trọng nhất của cô. Cô tin rằng để có một mối quan hệ lành mạnh với việc chăm sóc da, hành động của một người không được xuất phát từ sự sợ hãi. “Rõ ràng, điều này nói dễ hơn làm vì thông điệp chăm sóc da rất lén lút. Một ngày nào đó, bạn đang ngồi nghĩ, ‘Ồ, có lẽ tôi nên bắt đầu nghĩ về Botox’, nhưng bạn thậm chí không nhớ ai đã nói điều đó với mình hoặc bạn đã đọc nó ở đâu đầu tiên,” cô nói. Bất kể điều này, Chaturvedi khẳng định rằng các phương pháp chăm sóc da của cô, bao gồm từ thói quen đơn giản là dưỡng ẩm và chống nắng đến làm sạch hai lần, cùng những việc khác, là những hành động cô chỉ làm cho chính mình. “Làn da của tôi trông đẹp hơn sau khi tôi chăm sóc da và điều đó khiến tôi cảm thấy dễ chịu.”
James Hamblin lập luận trong cuốn sách Clean: The New Science of Skin and Skin của mình rằng một trong những lý do khiến việc chăm sóc da khiến mọi người cảm thấy hài lòng là vì nó có thể khiến họ trông đẹp hơn – tức là phù hợp với lý tưởng làm đẹp đương đại – điều này khiến xã hội đối xử với bạn tốt hơn. “Có những cách rất thực tế mà vẻ bề ngoài cho biết cách mọi người đối xử với người khác như thế nào” ông viết. Đó là một trong những lý do khiến chúng ta hướng tới việc chăm sóc da, trang điểm và mua sắm quần áo, ta làm không hoàn toàn cho bản thân mà còn cho những người khác. “Xã hội của chúng tôi tôn vinh việc sử dụng sản phẩm bất kể kết quả thế nào,” phóng viên và nhà phê bình sắc đẹp Jessica DeFino nói với Dazed. “Đặc biệt là về sắc đẹp, việc xuất hiện như thể bạn đang cố gắng đáp ứng tiêu chuẩn về cái đẹp gần như sẽ được tôn vinh hơn là không. Thực ra việc chăm sóc làn da của bạn chẳng liên quan gì cả”. Sanya 23 tuổi cũng từng có thói quen chăm sóc da chuyên sâu nhưng đã từ bỏ nó sau khi làm việc tại thương hiệu làm đẹp tỷ đô Glossier vào năm ngoái. “Tại Glossier, tôi nói dối mọi người về việc tôi đã sử dụng hay thích sản phẩm nào, đặc biệt là sản phẩm chăm sóc da, sau đó họ khen ngợi làn da của tôi và tôi cảm thấy mình như một kẻ lừa đảo” cô nói. Ngay cả sau khi tiếp xúc đủ sâu với ngành chăm sóc da và thấy nó lừa dối như thế nào, Sanya vẫn thừa nhận rằng cô không thể không tin vào nó. “Tôi không chắc mình có dễ dàng từ chối chăm sóc da nếu tôi không có làn da gần như hoàn hảo hay không. Tôi cũng vẫn rất sợ lão hóa nên sản phẩm duy nhất tôi vẫn sử dụng là kem chống nắng ”.
DeFino tin rằng bạn có thể chăm sóc làn da của mình mà không nhất thiết tuân theo các tiêu chuẩn sắc đẹp hay trung tâm chống lão hóa, chúng ta chỉ cần nghĩ khác về làn da của mình. “Tôi nghĩ các khuôn khổ, quy tắc là để nhớ rằng làn da của bạn cũng là một cơ quan giống như bất kỳ cơ quan nào khác. Dù bạn có chăm sóc các cơ quan khác của mình hay không, bạn cũng có thể làm điều tương tự cho làn da của mình.” Nếu bạn có một vấn đề xuất hiện trên da thì nó có thể liên quan đến điều gì đó khác xảy ra trong cơ thể hoặc môi trường của bạn và điều đó đáng để tìm hiểu. Thay vì nói “Tôi phải xóa mảng vảy này trên da mình” hãy thử nghĩ rằng “Ồ, điều đó thật thú vị. Điều gì đang khiến nó xảy ra? Có lẽ cơ thể tôi đang cho tôi một tín hiệu rằng nó cần thứ gì đó từ tôi, có lẽ là bổ sung nước hoặc chất điện giải?”.
Chuyên gia sức khỏe Jasmina Vico gọi làn da là tấm gương phản ánh những gì đang diễn ra bên trong chúng ta. “Da là một cơ quan hoạt động như một phần của hệ thống lớn hơn, nó có thể cho chúng ta biết về những gì đang xảy ra bên trong cơ thể chẳng hạn như không dung nạp hoặc thiếu hụt chất mà còn cả sự hỗ trợ mà nó cần từ bên ngoài.” Đối với Vico, chăm sóc làn da có nghĩa là tìm hiểu về mối quan hệ của làn da với phần còn lại của cơ thể và từ đó hiểu được làn da có thể đang gửi tín hiệu gì đến bạn. “Khi được thông báo, bạn sẽ ít bị ảnh hưởng bởi các xu hướng và thành phần được quảng cáo hơn nhiều vì bạn biết làn da của mình cần gì để hoạt động tốt nhất.” Điều quan trọng cần nhớ là làn da của bạn giống như một khu rừng rậm, đây là nơi sinh sống của nhiều loại vi sinh vật khác nhau có khả năng chăm sóc làn da và cơ thể của chúng ta. Mặc dù có thể cảm thấy lo lắng khi biết có những con ve nhỏ sống trên bề mặt da, nhưng chúng nhắc nhở chúng ta rằng làn da là một phần của thứ gì đó quan trọng hơn nhiều so với ngoại hình. DeFino giải thích: “Nếu bạn nghiên cứu về hệ vi sinh vật trên da, bạn sẽ phát hiện ra rằng trên da của bạn có các vi sinh vật có thể truy nguyên từ ít nhất ba thế hệ”. “Các bộ phận của tổ tiên chúng ta sống trên da như một phần của quá trình chăm sóc cơ thể và tôi chỉ nghĩ điều đó thật tuyệt vời.
Vì vậy, liệu chúng ta có thể xây dựng một routine chăm sóc da “không giết chết” chúng ta không? Câu trả lời là có. Nhưng trước tiên phải cố gắng buông bỏ nỗi sợ hãi về điều không thể tránh khỏi. Nếu may mắn, tất cả chúng ta đều sẽ già đi, sẽ mất đi “vẻ đẹp” hay chính xác hơn là thứ mà xã hội coi là “vẻ đẹp”. Điều đi kèm với việc thừa nhận này là sự giải phóng. Chỉ khi đó chúng ta mới có thể thực sự chăm sóc làn da của mình.
Thực hiện: Elio
Theo Dazed
