[The Education Series] Thạc sĩ Lâm Hồng Lan: “Kinh doanh thời trang ở đâu cũng vậy, kể cả ở Việt Nam, đều không có con đường tắt”

Ngày đăng: 17/11/21

Nhân ngày 20.11, Style-Republik thực hiện chuỗi bài trò chuyện cùng những nhà nghiên cứu, giáo dục thời trang tại Việt Nam về hành trình xây dựng môi trường giảng dạy thời trang chuyên nghiệp và bài bản ở Việt Nam. Mở đầu chuỗi bài này là những chia sẻ sâu sắc đến từ Thạc sĩ Lâm Hồng Lan – người với kinh nghiệm hơn 20 năm trong lĩnh vực quảng cáo, truyền thông trong đó có thời trang.

Thạc sĩ Lâm Hồng Lan – Giảng viên khoa truyền thông & thiết kế tại đại học RMIT Vietnam đã có hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quảng cáo, truyền thông trong nhiều ngành hàng, bao gồm ngành thời trang. Chị là tác giả quyển sách về ngành dịch vụ trong quảng cáo “The Account Story” (2017) và hoàn thành một nghiên cứu về “Cách các thương hiệu trong nước cạnh tranh với các nhãn hàng thời trang quốc tế” (2019). Bên cạnh đó, chị còn là một cây bút sắc bén của chuyên mục Fashion Marketing trên trang Brands Vietnam cũng như là diễn giả tại nhiều hội thảo trong nước và quốc tế về Fashion Marketing.

Với những thành tựu đáng nể đó, Style-Republik đã có một buổi trò chuyện cùng chị Lâm Hồng Lan để nghe chị chia sẻ về quá trình giảng dạy và lan tỏa kiến thức thời trang tại Việt Nam.

Thạc sĩ Lâm Hồng Lan, giảng viên khoa truyền thông và thiết kế, ngành thời trang, trường ĐH RMIT, SGS. Nguồn: Lâm Hồng Lan

Được biết chị hiện đang là giảng viên Khoa Truyền thông và Thiết kế, Đại học RMIT. Nhưng trước đó, chị đã có nhiều năm làm việc trong lĩnh vực truyền thông, quảng cáo. Cơ duyên nào đã đưa chị đến với ngành giáo dục và tại sao thời trang lại là lựa chọn của chị?

Chào bạn! Tôi rất vui khi được Style-Republik mời chia sẻ về chủ đề giáo dục và đào tạo trong ngành thời trang. Đây là năm thứ 6 tôi tham gia giảng dạy tại Đại học RMIT, Saigon South Campus, khoa Truyền thông và Thiết kế (hiện tại có các chuyên ngành chính là truyền thông, thiết kế, thời trang và ngôn ngữ). Nhưng trước đó tôi đã gắn bó với việc huấn luyện và đào tạo trong nhiều năm trong lĩnh vực truyền thông. Như bạn cũng biết ngành marketing, truyền thông tại Việt Nam có khoảng hơn 20 năm tuổi. Tôi may mắn ở thế hệ “đời đầu” trong ngành và tích luỹ rất nhiều kiến thức trong gần hai thập kỷ và tôi nghĩ giáo dục là cách tốt nhất để tôi có thể truyền đạt những kinh nghiệm này cho thế hệ trẻ.

Trong suốt 20 năm trong ngành truyền thông, tôi làm việc với nhiều nhãn hàng quốc tế và trong nước, trong đó có các thương hiệu thời trang và mỹ phẩm. Ngành mỹ phẩm với những thương hiệu tên tuổi như Shiseido, L’Oreal, Essance, OHUI… thực ra có mặt ở Việt Nam từ rất sớm và rất mạnh tay chi tiêu cho việc tiếp thị và quảng bá sản phẩm sau vài năm thăm dò thị trường thông qua nhà phân phối. Riêng về thời trang (quần áo và phụ kiện) thì Việt Nam chỉ mới thực sự sôi nổi 05 năm trở lại đây khi hàng loạt các thương hiệu quốc tế nối tiếp nhau mở các cửa hàng flagship, một dấu hiệu cho thấy các hãng thời trang lớn có sự đầu tư nghiêm túc cho thị trường này. Các thương hiệu trong nước cũng bắt đầu khởi sắc vì họ cũng thấy tiềm năng của thị trường. Nên tôi nghĩ đây là thời điểm tốt để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực kinh doanh và marketing thời trang.     

Tại sao giáo dục thời trang ở Việt Nam là cần thiết và càng trở nên cấp bách hơn ở thời điểm hiện tại?

Như tôi chia sẻ ở trên, do thị trường thời trang có sự chuyển mình theo hướng tích cực, thì việc có một kiến thức bài bản trong lĩnh vực này là điều quan trọng để thấy rõ những cơ hội cũng như thử thách đường dài. Đại dịch Covid đã tạo nên sự đào thải tự nhiên cho những nhãn hiệu thời trang không có một nền móng vững chắc, nhưng cũng khiến một số nhãn hiệu thành công ngoài sức mong đợi do đáp ứng được nhu cầu rất thực tế của người tiêu dùng khi phải làm việc ở nhà. Đối với việc kinh doanh, trong bất cứ ngành nghề nào, và thời trang cũng không phải là ngoại lệ, thì đam mê chỉ là điều kiện ‘cần’, nhưng chưa ‘đủ’. Nắm rõ kiến thức lĩnh vực mình đang làm hoặc hướng đến là điều quan trọng. Kiến thức có thể lĩnh hội ở nhiều nơi, từ trường đại học, các khóa ngắn hạn, trên internet hay từ những người có kinh nghiệm hơn. Điều quan trọng là người học phải chủ động tìm kiếm điều gì cần thiết cho mình và chọn phương thức học phù hợp với mình nhất.

Mong muốn của chị khi chọn giáo dục thời trang ở Việt Nam là gì?

Việc có kiến thức bài bản trong lĩnh vực thời trang sẽ giúp cho nhân sự trong ngành thời trang tại Việt Nam phát triển. Theo một báo cáo của PGS Nayak (2019), cũng là đồng nghiệp của tôi ở trường RMIT, ngành dệt may đứng trong top 3 ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam trong nhiều năm. Còn ngành thời trang thì nhân sự đang rất thiếu. Các tập đoàn lớn khi vào Việt Nam thường phải tuyển nhân sự từ rất sớm để có thời gian huấn luyện hoặc đào tạo lại. Tôi tin là khi nhân sự trong ngành thời trang tại Việt Nam phát triển thì ngành thời trang cũng sẽ phát triển nhanh hơn, bài bản hơn.

Chị có nhận xét gì về sự phát triển của thời trang Việt Nam cũng như tiềm năng của lớp trẻ kế nhiệm?

Đây là một câu hỏi mang tính vĩ mô và tôi không có đủ dữ liệu để cho một bức tranh toàn cảnh. Nhưng theo cá nhân tôi thì thời trang Việt Nam có những bước tiến đáng tự hào. Nếu như trước đây NTK Minh Hạnh mang những BST thổ cẩm của Việt Nam sang ‘chinh chiến’ ở các kinh đô thời trang thế giới, thì ngày nay những thiết kế của NTK Công Trí trở thành sự lựa chọn của những stylist ở Hollywood. Hoặc tôi từng dự show thời trang của NTK Đỗ Mạnh Cường, NTK Li Lam hay NTK Lâm Gia Khang trong những năm gần đây và thấy sự chỉn chu và hướng đến tiêu chuẩn quốc tế của họ. Tôi nghĩ đây là những nỗ lực rất đáng ghi nhận của các NTK trong nước để đáp ứng những kỳ vọng ngày càng lớn của người tiêu dùng Việt.

Bên cạnh những NTK Việt kỳ cựu thì những NTK trẻ, trưởng thành từ những trường đại học danh tiếng ở nước ngoài đã mang lại làn gió mới cho thời trang Việt như NTK Anna Võ, NTK Tom Trandt, NTK Linh Đoàn…Ngoài yếu tố về thiết kế khác biệt, họ cũng kết nối với khách hàng một cách bài bản hơn, trẻ trung hơn.    

Thạc sĩ Lâm Hồng Lan và sinh viên ngành thời trang RMIT trong tiết học ứng dụng VR trong thời trang. Nguồn: Lâm Hồng Lan

Chị nhận thấy kinh doanh thời trang ở Việt Nam có thuận lợi và khó khăn gì? 

Đứng trên góc độ kinh tế thị trường thì Việt Nam là một thị trường đầy tiềm năng cho ngành thời trang. Theo nghiên cứu của công ty truyền thông Ogilvy toàn cầu năm 2016, Việt Nam nằm trong top 12 quốc gia có sự tăng trưởng kinh tế nhanh toàn cầu, với dự đoán khoảng một nửa dân số thuộc tầng lớp trung lưu vào năm 2025. Điểm nổi bật của tầng lớp trung lưu là họ sẽ mạnh tay chi tiêu cho thời trang và những trải nghiệm mới như du lịch, nhà hàng… Đại dịch Covid có thể làm người tiêu dùng chựng lại hoặc chuyển hướng chi tiêu, nhưng vẫn có những cơ hội để các thương hiệu tận dụng tốt và thành công ngoài sức mong đợi như tôi đề cập ở trên.     

Năm 2019 tôi có làm một nghiên cứu với tám chủ doanh nghiệp thời trang nhỏ ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội về những cơ hội và khó khăn khi kinh doanh thời trang tại Việt Nam. Điểm chung các doanh nghiệp này chia sẻ là internet và công nghệ làm giảm áp lực vốn mặt bằng và ngân sách quảng bá sản phẩm. Thay vào đó họ sẽ tập trung vào thiết kế sản phẩm và dịch vụ khách hàng, điều mà các thương hiệu fast fashion quốc tế khó lòng cạnh tranh. Tuy nhiên khó khăn là họ phải làm từ A đến Z, bao gồm cả marketing, quảng bá sản phẩm, và đây không phải là thế mạnh của họ.  

Giáo dục thời trang ở Việt Nam đang thiếu và cần cải thiện những điều gì?

Đây cũng là một câu hỏi mang tính vĩ mô và tôi không có đủ dữ liệu để đưa ra câu trả lời chính xác. Theo quan sát của cá nhân tôi, ở khu vực phía Nam, riêng mảng thiết kế thời trang thì Việt Nam đã có nhiều trường đại học như ĐH Kiến Trúc, ĐH Tôn Đức Thắng, ĐH Hoa Sen và gần đây là ĐH RMIT đào tạo những khóa cử nhân thiết kế thời trang bài bản. Riêng mảng kinh doanh thời trang và marketing thời trang là hai mảng ĐH RMIT cũng đang khai thác vì có rất nhiều nhu cầu tuyển dụng từ các đối tác trong ngành. 

Gần đây cũng có một số các viện đào tạo như FADIN, FACE, SR Fashion Business School hay VFA với các khoá học ngắn hạn, cũng đáp ứng phần nào nhu cầu bổ sung kiến thức của các doanh nghiệp thời trang hay của những bạn làm ở những ngành nghề liên quan như marketing hay dịch vụ muốn chuyển hướng sang marketing thời trang. Tôi nghĩ giống như quảng cáo, PR cách đây 20 năm, thị trường đang thiếu nhiều chuyên gia trong ngành, nhất là chuyên gia người Việt, được đào tạo bài bản về lý thuyết với nhiều năm kinh nghiệm thực tế.     

Sắp tới, chị có kế hoạch gì trong việc phát triển và cải thiện giáo dục thời trang ở Việt Nam?

Câu hỏi này quá lớn so với vai trò là giảng viên đại học của tôi (cười). Tuy nhiên tôi cũng muốn chia sẻ những việc tôi đang làm, hy vọng đóng góp một phần vào nền giáo dục thời trang nước nhà. Song song với việc giảng dạy, tôi rất quan tâm đến việc nghiên cứu, đặc biệt tập trung vào đề tài thời trang Việt từ góc độ kinh doanh và marketing thời trang. Tôi hy vọng việc hiểu rõ hơn thực tế tại Việt Nam trong hai lĩnh vực này sẽ giúp tôi đưa ra những giải pháp tốt, phù hợp hơn cho các doanh nghiệp thời trang Việt. 

Hai năm trở lại đây tôi cũng quan tâm và nghiên cứu nhiều hơn về thời trang bền vững. Đây cũng là một chủ đề mà ĐH RMIT toàn cầu rất quan tâm và ủng hộ. Thời trang bền vững là một khái niệm không mới, nhưng rộ lên trong vài năm trở lại đây ở quy mô toàn cầu và càng lúc càng phổ biến tại Việt Nam. Nhưng mỗi người tôi gặp khi trao đổi về khái niệm này đều có cách suy diễn của riêng mình. Tôi mới dự hai buổi hội thảo trực tuyến toàn cầu của Vogue Business ngày 10-11/11 và thời trang bền vững cũng là đề tài được thảo luận sôi nổi trên diễn đàn này. Các chuyên gia đều nhất trí rằng thời trang bền vững được nói đến rất nhiều nhưng hành động cụ thể thì rất ít, từ góc độ những người làm luật, đến các doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Nên tôi hy vọng những nghiên cứu của tôi về đề tài này sẽ góp phần tạo ra những hành động cụ thể, để “bền vững” là phương châm làm việc của doanh nghiệp và là lối sống của người tiêu dùng, chứ không phải là chiêu trò marketing.    

Thạc sĩ Lâm Hồng Lan và NTK Tom Trandt, founder của thương hiệu MÔI ĐIÊN, trong buổi nói chuyện với sinh viên ngành thời trang RMIT SGS và Melbourne. Nguồn: Lâm Hồng Lan

Lời khuyên của chị dành cho những bạn trẻ đang nung nấu ý định kinh doanh thời trang ở Việt Nam?

Khá nhiều sinh viên, học viên khi tôi hỏi tại sao lại chọn học thời trang, câu trả lời thường là “vì em yêu thích thời trang và muốn có một thương hiệu của riêng mình”. Nhưng khi tôi hỏi tiếp nhà thiết kế nào em ngưỡng mộ, thương hiệu thời trang nào gây ấn tượng nhất với em, tạp chí thời trang nào, blogger nào em đọc mỗi ngày… thì câu trả lời tôi nhận được thường rất mơ hồ. Tôi nghĩ giáo dục là một mối tương quan hai chiều. Giảng viên có thể truyền đạt những kiến thức cần thiết và hữu ích. Nhưng điều quan trọng là bản thân các bạn trẻ phải tự tìm hiểu, phải xâm nhập thực tế để biết mình thiếu gì, muốn gì và có những câu hỏi ngược lại cho giảng viên. Mỗi lần giảng dạy tôi rất mong chờ những câu hỏi như vậy, nhưng tôi rất hiếm khi được hỏi (cười).  

Tôi còn nhớ rõ câu chuyện của một NTK Việt, tuy còn trẻ nhưng đã có một thương hiệu nổi tiếng của riêng mình, khi tôi mời bạn ấy đến chia sẻ kinh nghiệm với các bạn sinh viên ngành thời trang của ĐH RMIT. Bạn ấy kể rằng nếu chỉ nhìn sự thành công của thương hiệu sau 3-4 năm ra mắt thì chưa đủ. Từ nhỏ bạn ấy đã đam mê với may vá, với thời trang. Trước khi có ý định mở thương hiệu riêng, bạn ấy đã đi làm nhân viên bán hàng cho một thương hiệu cao cấp trong một thời gian khá dài để biết được khách hàng cần gì, muốn gì và học hỏi cách thương hiệu này định vị thương hiệu ra sao. Khi thương hiệu thành công, bạn ấy tuyển vị trí trợ lý thiết kế, đa phần còn trẻ, nhưng gần như không ai trụ lại được lâu. Lý do là họ nghĩ vị trí “trợ lý thiết kế” phải làm những “chuyện lớn” như lên ý tưởng thiết kế, chứ không làm những “chuyện nhỏ” như sắp xếp kho, bán hàng…dù bạn ấy giải thích đây chỉ là những công việc trong vài tuần để biết từng công đoạn. Theo tôi, kinh doanh thời trang ở đâu cũng vậy, kể cả ở Việt Nam, đều không có con đường tắt. Bạn phải “học đi” trước khi “học chạy”. Kinh doanh thời trang nếu chỉ dựa vào “đam mê” thì sẽ khó mà “bền vững”.

Cám ơn thạc sĩ Lâm Hồng Lan đã có những chia sẻ vô cùng quý báu cho cộng đồng yêu thời trang của Style-Republik!

---

Thực hiện: Mỹ Đỗ