Thời trang bền vững và cuộc “dịch chuyển âm thầm” về Đông Nam Á

Ngày đăng: 05/06/25

Một thế hệ người tiêu dùng mới đang định hình lại cuộc chơi: họ tìm kiếm thời trang đẹp và đạo đức. Và Đông Nam Á đang là mảnh đất màu mỡ mà thời trang bền vững tìm kiếm

Đông Nam Á – “công xưởng” của thời trang nhanh đang dịch chuyển khỏi mô hình sản xuất theo số lượng để hướng đến giá trị bền vững. Tại Singapore, thị trường hàng xa xỉ nở rộ khuyến khích các sáng kiến thời trang thân thiện môi trường, trong khi đó, các thương hiệu độc lập Thái Lan thổi luồng sinh khí mới vào kỹ nghệ thủ công – được gọi là phong cách slow fashion hiện đại.

Theo báo cáo của Thai Cyclopaedia 2024, ngành dệt may toàn cầu hiện chiếm 10% lượng khí thải carbon và 20% lượng nước thải trên thế giới. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến vấn đề bền vững của một thiết kế bằng cách quan tâm quần áo của họ được sản xuất ở đâu và bằng cách nào” Allie Cameron – nhà sáng lập thương hiệu nội y bền vững Hara chia sẻ.

Không còn mang danh “kẻ sinh sau đẻ muộn”, Đông Nam Á đang vươn lên với một tầm nhìn thời trang mới: nơi đạo đức, quy mô và thẩm mỹ song hành.

Thời trang bền vững – biểu tượng xa xỉ mới

Không phải là trung tâm sản xuất quy mô lớn trong ngành thời trang toàn cầu, Singapore từ lâu đã định vị mình như một nơi hội tụ giữa tư duy thiết kế tiên tiến, đổi mới sáng tạo và trung tâm khu vực về sự xa xỉ. Vì thế, định nghĩa về “xa xỉ” tại đảo quốc này dần thay đổi: ưu tiên giá trị bền vững.

Chính phủ Singapore tích cực xây dựng hệ sinh thái thời trang xanh. Hội đồng Thời trang Singapore (Singapore Fashion Council) đặt mục tiêu trở thành “thủ phủ cho các giải pháp sáng tạo” trong khu vực. Những chương trình tiêu biểu như Fashion Sustainability Programme và sáng kiến Zero Fashion Waste Initiative đang tập hợp các bên liên quan để tái thiết chuỗi giá trị.

Dù ngành thời trang tại Singapore được dự đoán sẽ đạt giá trị 2,5 tỷ USD vào năm 2027, thách thức về môi trường vẫn hiện hữu. Theo Cơ quan Môi trường Quốc gia (NEA), trong năm 2023, Singapore thải ra 211.000 tấn rác thải dệt may và da, nhưng chỉ 2% trong đó được tái chế.

Tuy vậy, xu hướng tiêu dùng đang cho thấy tín hiệu tích cực: tại một trong những thành phố giàu có nhất châu Á, 60% người tiêu dùng Singapore hiện ưu tiên mua sắm từ các thương hiệu bền vững. “Đặc biệt đáng khích lệ là thế hệ trẻ đang dẫn dắt xu hướng này. Họ đề cao sự minh bạch và đạo đức không kém gì tính thẩm mỹ,” Kimberley Tan – nhà sáng lập thương hiệu đồ mặc nhà bền vững The Mori Club – chia sẻ.

Thái Lan hồi sinh di sản dệt may

Thái Lan sở hữu kho tàng di sản dệt may phong phú: từ lụa dệt tay truyền thống đến ngành sản xuất may mặc công nghiệp quy mô lớn. Hai thế giới tưởng chừng đối lập này giờ đây lại đang song hành, cạnh tranh để định hình tương lai ngành thời trang quốc gia. Nhiều thương hiệu nội địa đang khai thác lại kỹ thuật dệt cổ truyền, quy trình nhuộm thủ công và những chất liệu đặc trưng theo vùng miền, như lụa mudmee hay sợi bông kapok. Những yếu tố xưa cũ đang trở thành nền tảng cho làn sóng slow fashion mới, mang đậm tinh thần bền vững và bản sắc văn hoá.

Các thương hiệu đang lên như Folkcharm, Sasi Knits hay Mae Teeta trực tiếp hợp tác với các nghệ nhân làng nghề để tạo ra các bộ sưu tập tôn vinh giá trị thủ công, sử dụng nguyên liệu tự nhiên và sản xuất với quy mô nhỏ. Thay vì gia công hàng loạt tại nhà máy, họ chọn sống và làm việc với cộng đồng địa phương: vừa gìn giữ kỹ nghệ đang mai một, vừa tạo công ăn việc làm cho người dân.

“Sự trở lại với các kỹ thuật cổ truyền như nhuộm chàm và sử dụng sợi tự nhiên đang đi đúng với giá trị thời trang bền vững” Cameron chia sẻ.

Một nghiên cứu tại Bangkok về thế hệ Millennials cho thấy: các yếu tố như chuẩn mực cá nhân, ý thức bảo vệ môi trường và nhận thức về chính sách của chính phủ đều góp phần định hình thái độ tích cực đối với thời trang tuần hoàn (circular fashion). Điều đáng nói là chính những thái độ này ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi mua sắm thực tế của họ.

Những phát hiện này đang trở thành chất xúc tác để các thương hiệu thời trang tự đặt ra những câu hỏi cốt lõi trong chiến lược phát triển bền vững. “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta sản xuất ít đi nhưng chất lượng hơn? Nếu chúng ta làm việc trực tiếp với những người thợ thay vì qua trung gian?” – Kimberley Tan chia sẻ.

Slow fashion: xu hướng kinh doanh bền vững tại châu Á

Từng bị xem là một trào lưu “đẹp nhưng khó áp dụng”, slow fashion – thời trang chậm hiện đang trở thành xu hướng kinh doanh hấp dẫn khắp châu Á.

Theo khảo sát Global Data năm 2024, Hàn Quốc và Singapore hiện dẫn đầu thế giới về mức độ chịu chi cho thời trang bền vững. Cùng lúc đó, thị trường thời trang resale toàn cầu được dự báo sẽ tăng trưởng tới 56,1% trong giai đoạn 2023–2027. Trong khi đó, khảo sát của Statista năm 2025 trên nhóm người tiêu dùng giàu có tại châu Á cho thấy, khoảng 3% người tham gia sẵn sàng trả thêm hơn 25% cho các sản phẩm xa xỉ được sản xuất bền vững.

Yêu cầu về tính bền vững đi đôi với tính minh bạch. Trong thời đại số, mạng xã hội đã biến người tiêu dùng thành “giám thị khó tính”. Các thương hiệu kể được câu chuyện sản xuất một cách trung thực, có trách nhiệm không chỉ thu hút sự chú ý mà còn xây dựng được lòng trung thành lâu dài.

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng khắt khe, những ông lớn như Shein hay Zara không ít lần trở thành tâm điểm chỉ trích. Các video phanh phui vấn đề lao động và “greenwashing” trên TikTok thu hút hàng triệu lượt xem, kéo theo các chiến dịch tẩy chay và những hashtag như #BoycottShein lan rộng toàn cầu.

Cạnh tranh bằng sáng tạo thay vì chi phí rẻ

Khác với mô hình thời trang nhanh vốn tối ưu hóa mọi khâu để giảm giá thành, các thương hiệu slow fashion tại Đông Nam Á chọn con đường khác: bắt đầu từ sự minh bạch (chia sẻ hình ảnh hậu trường tại xưởng, giới thiệu tên thợ may hoặc thợ dệt, tiết lộ chi phí và nguồn cung ứng).

“Chúng tôi hiểu rằng thời trang nhanh tồn tại vì nó dễ tiếp cận: rẻ, nhanh và đa dạng. Điều đó không thể phủ nhận. Nhưng điều mà thương hiệu bền vững có thể mang lại là mối liên kết sâu sắc hơn: với sản phẩm, quy trình và những con người phía sau” Kimberley Tan chia sẻ.

Trên thị trường toàn cầu, “Made in Bangladesh” hay “Made in China” thường đồng nghĩa với sản xuất hàng loạt. Nhưng Đông Nam Á đang từng bước tạo nên bản sắc riêng biệt. Thay vì hạ giá thành, nhiều thương hiệu đang cạnh tranh bằng tính sáng tạo trong thiết kế – đây cũng là một giá trị bền vững.

Chất lượng thủ công và năng lực sản xuất tại Đông Nam Á đã được cải thiện rõ rệt trong vài năm gần đây, điều này mở ra cơ hội cho các thương hiệu nhỏ xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch và công bằng mà không phải hy sinh chất lượng.

Việc sản xuất với số lượng giới hạn cho phép thương hiệu kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình: từ khâu chọn nguyên liệu, giám sát thành phẩm đến tái sử dụng phần thừa. Các thương hiệu này đã khơi dậy niềm tự hào bản địa và truyền tải những giá trị chân thực. Trong bối cảnh người tiêu dùng toàn cầu đang “ngán” thời trang nhanh, những sản phẩm mang bản sắc và mục đích rõ ràng đang chiếm ưu thế.

Đông Nam Á có thể vươn lên dẫn đầu trong thời trang bền vững?

Châu Á-Thái Bình Dương hiện đang chiếm tới 33% thị phần toàn cầu trong lĩnh vực thời trang đạo đức. Theo dự báo từ GMI, thị trường thời trang bền vững tại khu vực này sẽ gần như tăng gấp ba lần trong thập kỷ tới – từ 3,9 tỷ USD vào năm 2025 lên khoảng 9,4 tỷ USD vào năm 2034. Trong bức tranh đó, Đông Nam Á nổi lên như một điểm sáng, với lợi thế ngày càng rõ rệt trong việc nắm bắt phần lớn “miếng bánh” tăng trưởng này. Không chỉ nhờ vào chi phí sản xuất cạnh tranh hay nguồn nhân lực dồi dào, khu vực này còn sở hữu nền thủ công truyền thống lâu đời cùng văn hóa coi trọng sự hài hòa với thiên nhiên – những yếu tố tạo nên nền tảng bền vững từ bên trong, thay vì chỉ là làn sóng được du nhập từ bên ngoài.

Trong bối cảnh ngành thời trang toàn cầu đang tìm kiếm lối đi mới sau khủng hoảng đạo đức và môi trường, chính kinh nghiệm sản xuất và chiều sâu văn hóa của Đông Nam Á có thể là lời giải, không chỉ cho khu vực, mà cho cả tương lai ngành thời trang toàn cầu.

 Theo Jing Daily

Chuyển ngữ: Elio