Khi những thương hiệu thời trang nội địa lưu giữ nghệ thuật nhuộm chàm

Ngày đăng: 05/01/23

Giữa một thế giới hiện đại với hàng trăm kỹ thuật nhuộm, hàng nghìn chất liệu vải đang được sử dụng và phát minh mới mỗi ngày, lại có những thương hiệu Việt lựa chọn đi ngược với số đông, gìn giữ văn hoá – kết tinh nghệ thuật nước nhà, cũng như giương cao tiếng nói đồng hành cùng thời trang bền vững: Nhuộm chàm.

Nhuộm chàm (Indigo die) đã không còn xa lạ với những người yêu thời trang, đây là loại thuốc nhuộm có nguồn gốc thực vật cổ xưa nhất trên thế giới. Nhuộm chàm đã xuất hiện vào khoảng thiên niên kỷ thứ 3 trước Công Nguyên. Nhiều tộc người thuộc các quốc gia Châu Á như Ấn Độ, Nhật Bản, Trung, Việt,… đã sử dụng chàm như một chất nhuộm tiêu biểu cho trang phục truyền thống trong hàng thiên niên kỷ. Chất nhuộm chàm đã sớm du nhập vào Châu Âu và được biết đến nhiều nhất trong giai đoạn hưng thịnh của các nền văn minh cổ đại ở Lưỡng Hà (Mesopotamia), Ai Cập, Peru, Iran và Châu Phi.

Nhưng với sự phát triển của kĩ thuật nhuộm, dần dần, sắc xanh lam đậm của màu chàm nguyên thuỷ được thay thế bằng màu bột chàm công nghiệp. Tuy giúp quá trình nhuộm nhanh gấp nhiều gần, lên màu đẹp chỉ sau một lần nhuộm, cũng như ứng dụng được trên đa dạng các loại vải, nhưng những đánh đổi về môi trường và biến đổi hoá học là không thể tránh khỏi.

Ấy vậy mà, giữa một thế giới hiện đại với hàng trăm, hàng nghìn chất liệu vải đang được sử dụng và phát minh mới mỗi ngày, lại có những thương hiệu Việt lựa chọn đi ngược với số đông, gìn giữ văn hoá – kết tinh nghệ thuật nước nhà, cũng như giương cao tiếng nói đồng hành cùng thời trang bền vững. Cùng Style-Republik tìm hiểu nhé!

More Than Blue

More Than Blue – thương hiệu thời trang thủ công được ra đời với niềm yêu mến các giá trị văn hoá truyền thống của các dân tộc Việt từ cô chủ nhỏ Đoàn Minh Thuận (hay còn gọi thân mật là Chris Ty). Thương hiệu tạo nên trang phục với các chất liệu chính có nguồn gốc thiên nhiên như vải gai dầu (hemp), lụa đũi tơ tằm, Lãnh Mỹ A… để làm tăng thêm sự phong phú cho các bộ sưu tập của mình. Bên cạnh đó, Chris Ty còn chọn lụa đũi tơ tằm của Thái Bình, Lãnh Mỹ A của Tân Châu…. cũng như các tấm vải thổ cẩm thêu tay của người Dao, Mông, Pà Thẻn…

Từ những chất liệu đó, sau quá trình học hỏi, tìm tòi và nghiên cứu, More Than Blue đã áp dụng kỹ thuật nhuộm chàm thủ công lên nhiều sản phẩm của mình để tạo ra những sắc độ khác nhau. Ngoài ra, màu sắc của chiếc váy, tấm áo, được nhuộm từ các củ, quả, thảo mộc, lá cây…. như màu vàng từ nghệ, màu xanh từ cây chàm, màu nâu từ củ nâu giúp cho mỗi thiết kế mang tính đặc biệt riêng.

Kilomet109

Một thương hiệu nội địa khác gắn liền với kỹ thuật nhuộm chàm, đó là Kilomet109. Được sáng lập bởi nhà thiết kế Vũ Thảo từ năm 2012, thương hiệu định hướng phân khúc thời trang cao cấp dành cho cả nam và nữ, với chất liệu sinh thái thân thiện với môi trường từ khâu nuôi trồng, xử lý sợi cho đến dệt nhuộm và thiết kế, sản xuất.

Mong muốn mang đến những sản phẩm may mặc hiện đại và thân thiện với môi trường, Kilomet 109 là một quy trình thiết kế khép kín, từ trồng cây bông, cây gai dầu, chăn tằm ươm tơ, giã sợi dệt vải và nhuộm thủ công từ các loại nguyên liệu hữu cơ hoa lá cỏ cây.

Một trong những nét đặc biệt của Kilomet109, đó chính là sự kết hợp giữa trang phục truyền thống của những người dân tộc thiểu số, hoà trộn với phong cách thiết kế hiện đại được đúc kết từ kinh nghiệm làm việc tại các thương hiệu thời trang Châu Âu của nhà sáng lập. Học hỏi và trân trọng kỹ thuật nhuộm chàm của người Nùng, Kilomet109 đã thử nghiệm kỹ thuật nhuộm chàm truyền thống để tạo nên những sắc độ khác nhau, từ màu chàm nhàn nhạt dịu nhẹ cho đến sắc xanh thiên tím đậm đà. Các kĩ thuật nhuộm độc đáo khác như lăn đá của người Hmong cũng được thương hiệu kết hợp với nhuộm chàm, với các nguyên liệu phong phú từ chàm non đến chàm già, tất cả đều tạo nên những thiết kế đầy tinh tế và trang nhã.

Indigo Store

Indigo là một trong những cửa hàng nhỏ đầu tiên ở Việt Nam đã gìn giữ văn hoá của màu chàm để đưa vào ứng dụng. Được thành lập bởi một cặp vợ chồng Việt Nam – Nhật Bản, Indigo Store hiện đang bán những sản phẩm thời trang, nội thất vải ứng dụng kỹ thuật nhuộm chàm thủ công và nhuộm Shibori đến từ đất nước mặt trời mọc.

Với những họa tiết mang tính ảo giác, Shibori được đánh giá là họa tiết giản dị song có tính sáng tạo và có độ ứng dụng cao. Những thớ vải sau khi qua đôi bàn tay khéo léo của người thợ nhuộm, từ công đoạn buộc kiểu, thắt, vắt hoặc xoắn vải, sau đó nhúng vào thuốc nhuộm thủ công được làm từ chàm, trở thành những sản phẩm vô cùng độc đáo.

Indigo Store trở nên quen thuộc hơn với cộng đồng sau nhiều lần hợp tác với thương hiệu Pizza 4P’s. Indigo đã cung cấp toàn bộ rèm cửa cũng như giúp trang hoàng cửa hàng của 4P’s có bức tường trống khổng lồ “nhuộm” chàm độc đáo. Thay vì nhuộm vải thông thường, Indigo Store đã chứng minh được màu chàm thủ công còn có thể ứng dụng lên một bức tường xi-măng thô ráp. Ngoài ra, những triển lãm về kĩ thuật nhuộm chàm kết hợp với 4P’s cũng đem đến cho cộng đồng cơ hội tìm hiểu thêm về các giá trị nguyên bản giàu truyền thống văn hóa.

Kimono Ơi

Sau khi gắn bó với mảnh đất Sài Gòn hơn bốn năm, hai nhà sáng lập Lilly Wong và Tom Scrimgeour đã cho ra đời thương hiệu mang tên Kimono Ơi.

Giống như cái tên, Kimono Ơi mang theo một hoài bão, đưa trang phục truyền thống của xứ sở hoa anh đào vượt qua các thách thức về văn hoá, điều kiện thời tiết,… đến gần hơn với người dân Sài Gòn. Cùng chia sẻ tình yêu dành cho tà áo kimono nói riêng và văn hóa độc đáo của đất nước mặt trời mọc nói chung, Lilly và Tom đã hợp tác cho ra mắt những thiết kế đương đại, kết hợp với kỹ thuật nhuộm chàm tự nhiên.

Với dòng sản phẩm Indigo (Chàm), hai nhà thiết kế đặc biệt chú trọng đến tinh thần thủ công và tính sáng tạo trong quá trình mang sản phẩm đến với người dùng. Hành trình của màu chàm — từ lúc lá chàm được chiết xuất thành cao chàm, nhuộm xanh những thớ vải và đến khi hóa mình vào trong những bộ trang phục — là một hành trình công phu kéo dài đến hàng tháng trời. Có thể nói, việc tạo ra một sản phẩm nhuộm chàm hoàn chỉnh đòi hỏi sự tận tâm tuyệt đối mà chỉ có những tâm hồn yêu màu chàm mới có thể theo đuổi.

Bla is Blue

Ra đời từ năm 2016, Bla is Blue là một cửa tiệm nhỏ toạ lạc trên con phố Trần Thánh Tông, Hà Nội.

Lấy cảm hứng từ thiên nhiên như thác nước, biển cả, những thiết kế với chất liệu linen được nhuộm chàm tự nhiên tại đây như khắc hoạ lại vẻ đẹp mẹ Trái đất đã trao tặng. Từ chiếc áo Kimono cách tân, áo sơ mi dáng suông, đầm maxi điệu đà, kĩ thuật nhuộm chàm kết hợp cùng kĩ thuật khắc dấu tạo nên những hoa văn độc đáo mang bản sắc riêng của thương hiệu.

Nhuộm chàm thủ công là một quy trình khó, phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn, là quy trình nối kết giữa bàn tay người thợ nhuộm với những gì thiên nhiên ban tặng như nguồn nước trong sạch, nhiệt độ lý tưởng. Sự bền bỉ của kỹ thuật nhuộm thủ công trong sân chơi nội địa là một dấu hiệu vô cùng đáng mừng khi trên thị trường từ lâu đã xuất hiện hàng trăm, hàng ngàn sản phẩm có “màu chàm” nhân tạo được bày bán với giá rẻ. Và có lẽ, chúng ta nên tự hào khi biết rằng, trong nền thời trang Việt Nam, có một dòng chảy nhỏ thầm lặng, bền bỉ hướng về tính bền vững đương thời và duy trì những giá trị thủ công truyền thống tốt đẹp.

Thực hiện: Heidi Trương