“Sexy Grotesque” là gì và các thương hiệu nên biết gì về sự “quyến rũ gớm ghiếc” này!
Ngày đăng: 26/11/24
Từ The Substance, giày xỏ ngón chân Tabi của Margiela cho đến những chiếc corset bó chặt cưỡng cầu của nữ nhà thiết kế Michaela Stark Margiela, thẩm mỹ “sexy grotesque” được thiết lập – trở thành xu hướng mới.
Tháng trước, bộ phim kinh dị xoay quanh về tiêu chuẩn của cơ thể phụ nữ “The Substance” đã khiến cộng đồng điện ảnh lẫn thời trang dậy sóng. Bộ phim thu về doanh thu ấn tượng – 47 triệu USD tại phòng vé so với kinh phí 17,5 triệu USD; đồng thời là giá trị truyền thông cao vút khi được lan truyền và đánh giá trên khắp TikTok.
Kết hợp phong cách/ nghệ thuật sắp đặt tươi sáng cùng những phân cảnh máu me, kinh dị tột độ, “The Substance” xoay quanh câu chuyện đánh đổi giá trị cốt lõi bên trong (bản sắc) để lấy vẻ đẹp bên ngoài nhất thời của phụ nữ. Khi tình trạng “hypersexualisation” (tạm dịch là “siêu hóa tình dục”) trong nền văn hóa đại chúng ngày càng gia tăng, sự nổi tiếng của “The Substance” hình thành nên một nét thẩm mỹ/ một dạng thức mới của vẻ đẹp mới mang tính lật đổ, đầy đối lập: sexy grotesque.
Quay lại “hypersexualisation”, đây là một thuật ngữ chỉ hiện tượng khi các đặc điểm hoặc hành vi tình dục bị phóng đại, nhấn mạnh một cách quá mức, đặc biệt là trong các hình ảnh, quảng cáo, truyền thông, và văn hóa đại chúng. Điều này có thể dẫn đến việc tập trung quá mức vào vẻ ngoài và sự quyến rũ tình dục của một người. Nhưng từ “The Substance”, sự quyến rũ thu hút mọi sự chú ý đó được “bóp méo” một cách đầy kỳ dị – hình thành nên nét thẩm mỹ mới được gọi tên – sexy grotesque. Đây là một khái niệm được kết hợp giữa hai yếu tố tưởng chừng như đối lập: sexy (quyến rũ) và grotesque (kỳ quái, biến dị, hay gớm ghiếc). Một thuật ngữ dùng để mô tả những hình ảnh, tác phẩm nghệ thuật hoặc phong cách thể hiện sự quyến rũ nhưng lại có sự pha trộn với yếu tố kỳ dị, dị dạng hoặc đáng sợ. Các phân cảnh hoặc cách xây dựng hình ảnh trong phim “The Substance” là một điển hình. Sự kết hợp đầy nghịch lý này khiến người cảm thức vừa bị thu hút, vừa thấy bất an hoặc khó chịu – một sức hút khó cưỡng.
Thế giới thời trang và nghệ thuật luôn là vùng đất hào nhoáng của những vẻ đẹp ai cũng khát khao chạm đến. Tuy nhiên, trong thế giới đó vẫn tồn tại hai thái cực đối lập, tương phản với cái đẹp hoàn hảo là những tác phẩm phơi bày “bóng tối” gớm ghiếc và xấu xí. Trong khi cái đẹp được tiêu chuẩn hóa bởi đại công chúng tôn vinh sự chính xác trong tỉ lệ, hoàn mỹ trong dáng vóc, thì grotesque sẽ “bóp méo” chúng một cách không thương tiếc để tạo ra những dị dạng đáng sợ.
Trong khi cái đẹp được tiêu chuẩn hóa bởi đại công chúng tôn vinh sự chính xác trong tỉ lệ, hoàn mỹ trong dáng vóc, thì grotesque sẽ “bóp méo” chúng một cách không thương tiếc để tạo ra những dị dạng đáng sợ.
Quay ngược dòng thời gian, trở về ngày đầu tiên mà thuật ngữ “grotesque” xuất hiện. Đó là vào khoảng thập niên 1480, châu Âu đang ở trong giai đoạn mà các sử gia về sau gọi là thời Phục Hưng. Những nhà trí thức thời Phục Hưng say mê khám phá những tàn tích Hy Lạp và La Mã cổ đại. Lúc này, tại Rome, người ta khai quật được cung điện Domus Aurea (Ngôi Nhà Vàng) của vị hoàng đế huyền thoại Nero. Những tác phẩm “kỳ quái” trong cung điện của ông ta khiến những người lúc bây giờ choáng váng nhưng không khỏi phấn khích. Để tiếp cận tàn tích bị chôn vùi này, người ta phải leo từ trên xuống như thể đi vào hang động, hay “grotte” trong tiếng Ý. Từ grotesque phát sinh từ lớp nghĩa hang động này. Về sau, tất cả những gì kỳ dị giống những bức tranh trong trong cung điện Domus Aurea được gọi là grotesque.
Trong địa hạt thời trang, nét thẩm mỹ “sexy grotesque” ắt hẳn vẫn là dòng chảy dung nham sôi sùng sục, bị kìm hãm từ rất lâu (vũ trụ sáng tạo của Alexander McQueen chắc chắn là nơi nét thẩm mỹ đối nghịch này ngự trị); nhưng kể từ “đại tiệc hóa trang” Halloween 2024, sự quyến rũ gớm ghiếc mới được lăng xê rõ rệt.
Theo truyền thống (trừ Heidi Klum), trang phục Halloween của hầu hết người nổi tiếng thường tập trung vào những hình tượng quyến rũ cổ điển; nhưng khi nhìn lại những diện mạo được ca ngợi nhất năm 2024, rõ ràng chúng ta dễ dàng nhận ra được sự phi lý trong cách diễn giải vẻ đẹp quyến rũ. Người mẫu Alex Consani đã thể hiện xu hướng này bằng cách hóa trang thành “Gru” của “Despicable Me” nhưng với phiên bản gợi cảm, trong mặc đồ lót đen, đầu trọc quá khổ và mũi giả. Trong khi đó, Kim Kardashian hóa trang thành một con cá sấu bạch tạng nóng bỏng. Có vẻ như trong khi tình dục vẫn là trung tâm của văn hóa đại chúng, các ngôi sao thì đang tìm ra những cách mới để thu hút sự tương tác và lượt nhấp chuột trên mạng xã hội thông qua những điều khác thường.
Có vẻ như trong khi tình dục vẫn là trung tâm của văn hóa đại chúng, các ngôi sao thì đang tìm ra những cách mới để thu hút sự tương tác và lượt nhấp chuột trên mạng xã hội thông qua những điều khác thường.
Thêm một minh chứng cho sự trỗi dậy của phong cách gợi cảm kỳ quái trong thời trang là sự thống trị đường đua của đôi giày xẻ mũi Tabi. Thiết kế Tabi xuất phát từ Nhật Bản thế kỷ 15, nơi những đôi tất được sản xuất hàng loạt bằng bông nhập khẩu từ Trung Quốc, với đặc trưng xẻ mũi được chế tác thủ công để đi cùng dép xỏ ngón truyền thống.
Sau khi được truyền cảm hứng từ các nhà thiết kế Nhật Bản như Rei Kawakubo từ Comme des Garcons cũng như Yohji Yamamoto, trong một chuyến đi đến Nhật Bản với Antwerp Six khét tiếng, Martin Margiela đã đưa thiết kế Tabi vào thế giới thời trang xa xỉ. Martin Margiela chắc chắn không phải là người phát minh ra Tabi, nhưng anh đã đóng một vai trò rất lớn trong việc giới thiệu hình bóng này đến thế giới phương Tây. Kể từ sự ra đi của anh, Tabi vẫn được giám đốc sáng tạo đương nhiệm John Galliano thể hiện qua chất liệu, màu sắc, kiểu dáng trong những bộ sưu tập mới của thương hiệu. Kiểu giày phi chính thống này đã trở nên thịnh hành kể từ khi đại dịch xảy ra.
Đối với nhà dự báo xu hướng thời trang J’Nae Phillips, sự hồi sinh này cho thấy thái độ “chống đối” đang lan rộng, phản ánh một phong trào rộng lớn hơn “ưa chuộng những hình thức kỳ dị, cường điệu làm mờ ranh giới giữa tính thực tế và nghệ thuật”. Phillips dự đoán rằng những đôi giày năm ngón, chẳng hạn như Vibram, sẽ trở thành một trong những mẫu giày xấu xí được yêu thích tiếp theo, khi thị trường thương mại ngày càng chấp nhận thiết kế sáng tạo và phá vỡ ranh giới, khi “sexy grotesque” trở thành “cơn đại phong”.
Trước khi được nhắc đến trong vòng quay xu hướng hiện tại, “sexy grotesque” vốn nằm sâu trong gốc rễ thiết kế của nhà thiết kế độc lập Rick Owens – “vị quốc vương của bóng đêm”. Vẻ đẹp đen tối, đáng sợ nhưng gợi cảm khó giải thích đặc trưng đó đã được nhiều thương hiệu chính thống hơn như Converse, Dr Martens và Moncler khai thác trong những năm gần đây để tái diễn giải lại vào các sản phẩm hợp tác giữa họ.
Sự gợi cảm méo mó của Owens còn được cường điệu hóa cùng nhiều nghệ sĩ tự do. Rick Owens cũng thường xuyên hợp tác với Fecal Matter, bộ đôi thiết kế người Canada gồm Hannah Rose Dalton và Steven Raj Bhaskaran, nổi tiếng với phong cách thẩm mỹ “hậu nhân loại” kết hợp các yếu tố rùng rợn với chủ nghĩa siêu thực. Dalton và Bhaskaran đã trình diễn trong một số chương trình của Rick Owens, bao gồm cả chương trình Xuân/Hè 2025 gần đây. Họ cũng tham gia chiến dịch DRKSHDW Converse x Rick Owens năm 2021 của thương hiệu. Các tác phẩm của Fecal Matter rất khiêu khích, nổi tiếng nhất trong số đó chắc chắn là đôi “giày cao gót bằng da giống hệt da người” của họ.
Cuối cùng, những thương hiệu ngoài trong lẫn ngoài ngành thời trang hiểu rằng trong một thế giới nội dung và thông tin – được vận hành theo phong cách meme, chủ nghĩa phi lý được trở thành biểu trưng cho sự giải trí. Cả chủ nghĩa phi lý và sự gợi cảm kỳ quái đều giống như những nỗ lực cực đoan nhằm định hình lại bộ não của chúng ta để xem marketing như một công cụ để bình luận văn hóa.
Bên cạnh sự kinh dị, các thương hiệu đang khai thác tính thẩm mỹ sexy grotesque thông qua các chiến lược marketing thu hút khách hàng vượt ra ngoài phạm vi thị giác. Đáng chú ý, việc sử dụng hình ảnh thực phẩm đã trở thành họa tiết nổi bật trong ngành công nghiệp thời trang và làm đẹp, Hailey Bieber và Rhode chắc chắn là “bậc thầy” trong cuộc chơi này. Để quảng bá sữa tráng men hoặc son dưỡng môi có hương vị dưa hấu hoặc cà phê espresso của thương hiệu, các chiến dịch gần đây được Hailey Bieber được hiện thực hóa một cách chân thật như đầu tư hẳn một chai sữa khổng lồ làm đạo cụ; trong khi người mẫu Gabriette được chụp ảnh với lớp bánh kem bôi đầy khiêu khích trên khuôn mặt. Sức hấp dẫn cảm quan này rất hữu ích trong lĩnh vực làm đẹp-nơi người tiêu dùng không thể trải nghiệm sản phẩm trước khi mua hàng trực tuyến; bởi lẽ nó khơi dậy được cảm giác thèm khác ở khách hàng.
Một số thương hiệu nhỏ hơn đang tham gia trực tiếp vào tính thẩm mỹ kỳ dị gợi cảm. Ông trùm làm đẹp và nghệ sĩ trang điểm Isamaya Ffrench cùng thương hiệu Isamaya Beauty của cô đã trở nên nổi tiếng với cách tiếp cận làm đẹp không theo khuôn mẫu và khiêu khích. Vào tháng 2 năm 2023, Ffrench đã ra mắt bộ sưu tập Lips gồm những thỏi son môi hình dương vật mạ crôm được phát hành với số lượng có hạn và được bày bán tại Chợ Dover Street.
Tháng trước trong sự kiện Frieze, Ffrench đã trưng bày loạt ảnh tự chụp ‘Suspension’ của mình tại Viện Nghệ thuật Đương đại. Bộ ảnh có những bức ảnh cận cảnh khuôn mặt và cơ thể của Ffrench bị kéo căng hoặc bị móc đâm thủng, với mục đích khám phá những vùng xám giữa “cái đẹp và cái không thoải mái”, sử dụng cơ thể như một ống kính, Ffrench cho biết trong một tuyên bố. Thương hiệu của cô từ chối chia sẻ doanh thu nhưng doanh số đã tăng 120% từ năm 2023 đến năm 2024, dẫn đầu là Hoa Kỳ, đặc biệt là New York và LA.
Một nghệ sĩ khác phá vỡ ranh giới trong “không gian sáng tạo” mới này là nhà thiết kế thời trang kiêm nghệ sĩ Michaela Stark, nổi tiếng với những tác phẩm thời trang cao cấp phức tạp kết hợp giữa sự nữ tính thái quá và sự biến dạng cơ thể để định nghĩa lại ý nghĩa của cái đẹp. Những tác phẩm của Michaela Stark gợi nên cảm giác khó thở, sự quyến rũ được nữ nghệ sĩ thể hiện trên từng thớ thịt bị chèn ép bởi một chiếc couture không đúng size. Stark tạo ra những bộ đồ demi-couture may đo theo yêu cầu từ studio của cô ở London và trình làng dòng đồ lót mới có tên Panty tại Tuần lễ thời trang Milan cho Thu Đông 2024, được Fondazione Sozzani hỗ trợ.
Cô giải thích rằng “Sự đề cao dành cho tiêu chuẩn vẻ đẹp thông thường làm bản thân tôi cảm thấy khá ngột ngạt. Tôi không thực sự coi cơ thể mình mang tính lật đổ như hiện tại. Phải đến khi tôi bước vào những dự án lớn hơn bản thân mình, tôi mới nhận ra bối cảnh mọi người nhìn nhận về nó.” Hệ tư tưởng đối lập được Stark hình thành rất rõ ràng. Bởi trước đó hình ảnh của cô được bắt nguồn từ những tiêu chuẩn làm đẹp truyền thống của phụ nữ, như dáng người đồng hồ cát hay làn da mềm mại; sau đó mới bị “biến dạng” dần dần.
Stark nói rằng “Nếu bạn muốn thay đổi nhận thức của ai đó về cái đẹp và mở rộng góc nhìn về những gì được coi là đẹp, bạn cần phải nhìn thấy thứ mà mắt đã được đào tạo để cảm nhận là đẹp”.
Khi bối cảnh kỹ thuật số ngày càng trở nên quá bão hòa, các thương hiệu đang thúc đẩy những cảm xúc cực đoan – sự sung sướng so với nỗi kinh hoàng, sự thích thú so với sự ghê tởm, hấp dẫn hoặc gây kinh hoàng cho các giác quan trong nỗ lực “phá vỡ internet” với tốc độ càng sớm càng tốt. Trong bối cảnh mới táo bạo này, sức hấp dẫn của cái đẹp không chỉ giới hạn ở bề mặt. Nó khơi gợi, đối đầu và định hình lại sự hiểu biết của chúng ta về những gì nó có thể đại diện. Việc chấp nhận nét thẩm mỹ sexy grotesque như một xu hướng thịnh hành mới là một tuyên bố về sự say mê đang phát triển đối với những giá trị phi truyền thống, một bước tiến tới việc định nghĩa lại cái đẹp cho thời đại hiện đại.
Việc chấp nhận nét thẩm mỹ sexy grotesque như một xu hướng thịnh hành mới là một tuyên bố về sự say mê đang phát triển đối với những giá trị phi truyền thống, một bước tiến tới việc định nghĩa lại cái đẹp cho thời đại hiện đại.
Thực hiện Dory
Theo British Vogue
