Triển lãm ảnh nghệ thuật The Stranger: Cuộc vong thân để trở về bản thể

Ngày đăng: 24/07/18

Tĩnh lặng. Một sự tĩnh lặng tuyệt đối như bao trùm tất cả. Chúng len lỏi vào trong từng bức ảnh, lan tỏa ra bầu không khí xung quanh, tưởng như nhốt người xem vào trong những cấu trúc không gian như trải dài bất tận.

Sự tĩnh lặng ấy có lẽ là cảm nhận lớn nhất của người xem, khi tìm đến cuộc vong thân của nghệ sĩ Lê Tuấn Anh (hay còn được biết đến với tên Tuấn.Fr). Dẫu thế, cuộc vong thân ấy không phải chỉ vừa mới bắt đầu, mà đã được manh nha từ bốn năm về trước, khi anh quyết định tạm rút bản thân khỏi các quy chuẩn giáo điều về mỹ học, tự đứng tách mình ra khỏi guồng quay xã hội, để đặt để bản thân vào tâm thế đối diện với chính mình. Cuộc hành trình tìm về bản ngã ấy, không khác chăng cuộc tìm lại mối tương quan với những tạo tác nghệ thuật, qua thời gian đã xa rời với chính chủ thể tạo ra chúng.

Từ duy mỹ đến duy cảm

Tự tìm về bản ngã, Lê Tuấn Anh cũng đồng thời gạt bỏ qua tất cả những gì mà anh từng gắn bó. Bước ra khỏi bốn bức tường studio với những sự sắp đặt duy mỹ, anh tìm đến thiên nhiên qua ánh nhìn duy cảm, không mong bắt gặp được cái đẹp toàn thiện và hoàn mỹ.

Nhưng cũng chính nơi đây, anh đã có những cuộc chạm trán ngẫu nhiên với khách thể phi nhân của tạo hóa. Từng đụn cát ánh vàng dưới ráng chiều rực rỡ, những cành khô dệt gân lên lưới trời, hay mặt nước phủ gương trên nền đá phẳng lặng… Những thụ cảm thiên nhiên như được đẩy lên đến tận cùng, để cùng lúc, tôn lên sự hiện hữu của con người cùng vẻ đẹp của thời trang, bất biến.

Cái đẹp đó, không phải những tri kiến xa xôi nằm ngoài tầm sách vở, cũng không phải vẻ duy mỹ mực thước song vô tri, mà chính là một vẻ đẹp chân phương được lột tả qua những sự sắp xếp hữu hình của tự nhiên, luồng ánh sáng bất tuân theo thiết bị, hay những cử chỉ bất giác được phác ra qua hình thái con người.

Xuyên suốt hành trình ấy, Lê Tuấn Anh từ từ lột bỏ lớp vỏ ngoài xa lạ của chính con người mình, để minh định chính mình sau chuỗi dài ngày sống. Cũng giống như Mersault trong L’étranger (The Stranger) của Albert Camus, anh nhận ra mình không là mình nữa, mà trở nên xa lạ, thành kẻ đứng ngoài lề xã hội, một kẻ từ chối “diễn”. Nhưng anh khác Mersault khi dừng lại kịp lúc, để trải nghiệm và cân nhắc đúng – sai, những điều vốn đã bị diễn đạt xa xôi qua lý tưởng cuộc đời.

Chơ vơ mộng tưởng, biến thiên cảm xúc

Khi khước từ mọi khách thể khách quan, cũng là lúc anh trở lại chính mình, với thế giới cùng với góc nhìn riêng ẩn sau từng bức ảnh. Sự trở về bản thể ấy không phải đi lùi lại thời gian, mà là khách thể hóa cần thiết để tiến tới hoàn thiện. Như để thấy việc bó mình trong khuôn khổ trước đây chỉ là nỗi chơ vơ mộng tưởng. Để cuối cùng được trở về với cái nhìn thuần khiết, nguyên sơ.

13 năm. Quãng đường tìm đến với nhiếp ảnh của Lê Tuấn Anh không phải là khiêm tốn. Nhiều cơ hội đã đến nhưng lại vụt bay đi vì anh không nắm bắt. Cuộc triển lãm đầu tiên trong quãng dài thời gian làm nghệ thuật chỉ thật sự diễn ra sau khi anh cân nhắc rất nhiều về cái Đúng. Đúng thời gian. Đúng địa điểm. Và Đúng về con người.

Người mẫu Phí Phương Anh cùng nhà thiết kế Nguyễn Hoàng Tú chính là hai con người anh chọn để tác nghiệp. Lựa chọn này có thể là rủi ro khi Phương Anh chỉ mới bước vào con đường chuyên nghiệp được vài năm, và thiết kế của Hoàng Tú chưa hẳn được biết đến rộng rãi. Nhưng anh chọn, với xác tín của một người vốn đã quen nhìn đời và nhìn người theo góc nhìn riêng biệt.

Nếu David Bailey từng làm dậy sóng cả thế giới thời trang khi dẹp đi quy chuẩn để mang đến cái Động, cái Mặc Nhiên cho góc nhìn nhiếp ảnh, thì hiệu ứng Lê Tuấn Anh mang đến lại trầm lắng hơn nhiều. Anh chỉ đưa mọi người về với bản ngã cá nhân của chính họ, để soi chiếu bản thân trong không gian vô tận. Anh khiến họ trầm lắng, mặc suy, và thả hồn bay đi trong chiều kích mênh mang như mây trời bất tận.

Và có lẽ vì thế mà những tác phẩm của anh phủ đầy nét tĩnh lặng, hay nói theo cách khác như lời một triết gia, “trên tất cả đỉnh cao là lặng im.”(*)

(*) Tên tập thơ của Phạm Công Thiện, viết năm 2000 tại Long Beach California.

Trò chuyện ngắn cùng NTK Nguyễn Hoàng Tú và người mẫu Phí Phương Anh

Nhiếp ảnh gia Lê Tuấn Anh từng nói rằng anh ấy chọn các thiết kế NGUYỄN HOÀNG TÚ là vì triết lý trong thời trang của anh. Vậy triết lý ấy là gì?

Nguyễn Hoàng Tú: Thời trang vốn dĩ là những thứ khoác bên ngoài cơ thể, với mục đích bảo vệ từ ngàn xưa. Dẫu ngày càng được chú trọng, thay đổi và phát triển không ngừng, thời trang vẫn mang mục đích đó, nhưng lúc này đã được song hành cùng với tính thẩm mỹ. Do bản chất của thời trang vốn là vải vóc và công năng, nên tôi làm đồ hầu như đều từ vải, biến tấu những kết cấu khác nhau. Mặt khác, muốn người khác hiểu và chịu chi trả cho những sản phẩm của mình, tôi đòi hỏi phải khắt khe với chính mình trước, sản phẩm làm ra phải khiến bản thân thoả mãn, và tính duy mỹ gần như tuyệt đối. Nên một Nguyễn Hoàng Tú sẽ bỏ ngoài tai lợi nhuận để có được những sản phẩm hài lòng nhất.

Phí Phương Anh đã làm gì để nắm bắt cảm xúc của bộ ảnh The Stranger? Cảm xúc của Phương Anh trước và sau khi bộ ảnh được hoàn thành khác nhau như thế nào?

Phí Phương Anh: Trước khi chụp hình, anh Tuấn và Phương Anh đã trao đổi với nhau về ý tưởng của anh Tuấn. Anh Tuấn muốn Phương Anh thể hiện cảm xúc giống như một người ngoài hành tinh mới xuống Trái đất, cô đơn và có chút lạ lẫm. Sau khi hiểu được những gì anh Tuấn muốn, đứng trước ống kính, Phương Anh tự đặt ra câu hỏi và suy nghĩ trong đầu: “Mình là ai? Đây là đâu? Tại sao…?”. Từ suy nghĩ đó, Phương Anh dần biểu hiện qua cơ thể và ánh mắt. Thật sự, Phương Anh có nhiều lúc rớt vai vì thời tiết trên đồi cát khắc nghiệt, phải suy nghĩ quyết liệt hơn để xốc lại tinh thần.

Trước khi bộ ảnh được hoàn thành, Phương Anh rất háo hức xem thành quả vì đã đi tới rất nhiều nơi đẹp để thực hiện, và ekip cũng đã đổ rất nhiều công sức. Nhưng đôi khi, Phương Anh vẫn lo vì không biết mình thể hiện như thế đã đủ chưa. Khi thấy những bức ảnh đã hoàn thành, được triển triển lãm và nhận được phản hồi tích cực, những lời khen dành cho cả ekip, Phương Anh cảm thấy rất vui mừng và không nghĩ mình có thể làm được như vậy. Sau bộ ảnh, Phương Anh càng đòi hỏi mình phải cố gắng hơn nữa để có nhiều bức hình đẹp và hay ho.

Thực hiện: Hai Yen Ho

Ảnh: An